Αγιολογία και Εορτολογία
Περίγραμμα
Περιεχόμενο μαθήματος
- Εισαγωγικά για τον επιστημονικό κλάδο της Αγιολογίας, τη θέση του στην επιστήμη της Θεολογίας και τη συνάφειά του με άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες. Η ιστορία των αγιολογικών σπουδών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
- Ειδολογική κατάταξη των αγιολογικών κειμένων: Πράξεις και Μαρτύρια, αρχαίες μαρτυρολογικές Συλλογές, απόκρυφες αγιολογικές πηγές, Βίοι και Εγκώμια
- Ειδολογική κατάταξη των αγιολογικών κειμένων: Ασκητικο-αγιολογικές συλλογές, Συναξάρια και Μηνολόγια, Ψυχωφελείς Διηγήσεις, Συλλογές θαυμάτων, Αποκαλύψεις
- Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της αγιολογικής γραμματείας (2ος-7ος αι.)
- Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της αγιολογικής γραμματείας (8ος-15ος αι.)
- Ιστορικογραμματολογική επισκόπηση της μεταβυζαντινής αγιολογίας
- Ο όρος «άγιος» και η εξέλιξη της τιμής προς τους αγίους κατά τη βυζαντινή περίοδο
- Οι «χοροί» των αγίων στη βυζαντινή παράδοση
- Οι Νεομάρτυρες και το θεολογικό πλαίσιο της τιμής προς τους νέους αγίους
- Η διαδικασία αναγνώρισης νέων αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία
- Η διαδικασία αναγνώρισης νέων αγίων στη Ρώσικη και Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
- Η τιμή των ιερών λειψάνων στην ορθόδοξη παράδοση. Θεολογία, χρήσεις και καταχρήσεις
Μαθησιακοί στόχοι
Βιβλιογραφία
- Πρακτικά Συνεδρίου εις τιμήν και μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988.
- Πάσχος Π. Β., Άγιοι, οι φίλοι του Θεού. Εισαγωγή στην Αγιολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκδ. Αρμός, Αθήνα 1997
- Ο άγιος και ο μάρτυρας στη ζωή της Εκκλησίας. Εισηγήσεις ΙΒ΄ Συνεδρίου Πατερικής Θεολογίας, Αθήνα 1994
- Σ. Πασχαλίδης, Εν Αγίοις. Ειδικά θέματα Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αγιολογίας, Θεσσαλονίκη 2012
- S. Efthymiadis (ἐπιμ.), The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography, τ. 1: Periods and Places, Farnham–Burlington 2011
Προαπαιτούμενα
Aπατείται καλή γνώση των αρχαίων ελληνικών, ώστε να καθίσταται κατανοητή η μελέτη του αγιολογικού κειμένου που θα επιλέξει κάθε φοιτητής ως γραπτή εργασία του μαθήματος, από σχετικό κατάλογο εργασιών.
Διδάσκοντες
Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης, Καθηγητής, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας
Ομάδα ανάπτυξης περιεχομένου:
Κακλαμάνος Δημοσθένης, συνεργάτης υποστήριξης ανάπτυξης περιεχομένου
Δημητριάδης Νικόλαος, Βιντεοσκόπηση - Μοντάζ
Ομάδα στόχος
Ο φοιτητές του τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας
Προτεινόμενα συγγράμματα
- Τσάμης Δ., Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 2004
- Πάσχος, Π., Άγιοι, οι φίλοι του Θεού, Αθήνα 1995.
Μαθησιακοί στόχοι
Παρουσιάζονται οι πηγές και τα είδη της πρώιμης χριστιανικής και βυζαντινής αγιολογίας και η βασική αγιολογική ορολογία. Γίνεται διεξοδική αναφορά στους σημαντικότερους συγγραφείς αγιολογικών κειμένων και στους κυριότερους σταθμούς της αγιολογίας της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Αναλύονται οι «χοροί» των αγίων, η «παρρησία» και οι πρεσβείες τους προς το Θεό. Προσεγγίζονται θεολογικά τα θαύματα και εξετάζονται οι σχετικές συλλογές. Παρουσιάζεται η θεολογική κατοχύρωση της τιμής των αγίων και των ιερών λειψάνων, καθώς και η ιστορία και η σύγχρονη κανονική πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την αναγνώριση νέων αγίων. Τέλος, δίνεται ένα ιστορικό περίγραμμα του εκκλησιαστικού εορτολογίου.