Νεοελληνική Γραμματεία. Υποχρεωτικά κείμενα. Μ. Αναγνωστάκης, Ποιήματα

Διδάσκων:

Μιχαήλ Μπακογιάννης, Λέκτορας

Βιογραφικό: 

https://auth.academia.edu/MichalisBakogiannis/CurriculumVitae

Επεξεργασία Υλικού: 

Ευθυμία Πέτκου, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας

Το μάθημα αρθρώνεται σε τρεις κύριες θεματικές περιοχές:

• στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,
• στην ποιητική παραγωγή της αποκαλούμενης Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς (χαρακτηριστικά, εκπρόσωποι, υποδοχή)
• στα στοιχεία της ποιητικής του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Η διάρθρωση της δομής περιεχομένων αντιστοιχεί στα τρία κύρια θέματα που σημειώθηκαν.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές και όσοι το έχουν παρακολουθήσει αναμένεται:

• να έχουν αποκτήσει γνώσεις για συγγραφείς και έργα, καθώς και για τα βασικά στάδια εξέλιξης της Ιστορίας της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας (περίπου από τον 11ο ώς και τον 20ό αιώνα).
• να έχουν αποκτήσει γνώσεις για σημαντικά ιστορικά γεγονότα που επηρέασαν την παραγωγή των μεταπολεμικών ποιητών
• να μπορούν να διακρίνουν κύρια χαρακτηριστικά της μεταπολεμικής ποίησης (θέματα, τεχνοτροπία και γλώσσα)
• να μπορούν να αναγνωρίζουν τα κύρια γνωρίσματα της ποιητικής του Μανόλη Αναγνωστάκη και να είναι σε θέση να μιλήσουν για την πνευματική του προσφορά.

Επαρκή γνώση τής σχετικά πρόσφατης πολιτικής και κοινωνικής ελληνικής Ιστορίας, με έμφαση στην περίοδο από τον Μεσοπόλεμο και μέχρι την αποκατάσταση της Δημοκρατίας (1920-1974).

Επίσης, θα ήταν επ’ ωφελεία των φοιτητών και όσων παρακολουθήσουν τα μαθήματα να έχουν σαφή εικόνα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας, και πιο συγκεκριμένα αυτής που αφορά τα χρόνια 1920-1974.

Ειδικά για τους φοιτητές του Τμήματος Φιλολογίας, μια σημαντική προϋπόθεση θα ήταν να έχουν παρακολουθήσει και εξεταστεί με επιτυχία στα υποχρεωτικά μαθήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας (ΝΕΦ 201-206).

Πρόσωπο με πρόσωπο.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Λογοτεχνικά κείμενα

1. Τα Ποιήματα 1941-1971, Νεφέλη, Αθήνα 2000.
2. Το περιθώριο ’68-’69, Στιγμή, Αθήνα 1985.
3. ΥΓ., Αθήνα, Νεφέλη 1992.

Κριτικά κείμενα

1. Αντιδογματικά. Άρθρα και σημειώματα 1946-1977, Στιγμή, Αθήνα 1985.
2. Τα Συμπληρωματικά. Σημειώσεις κριτικής, Στιγμή, Αθήνα 1985.

Λοιπή παραγωγή: Βιογραφία, Ανθολογία

1. Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης. Η ζωή και το έργο του. Μια πρώτη απόπειρα κριτικής προσέγγισης. Δοκιμιακό σχεδίασμα του Μανόλη Αναγνωστάκη, Στιγμή, Αθήνα 1987.
2. Η χαμηλή φωνή. Τα λυρικά μιας περασμένης εποχής στους παλιούς ρυθμούς. Μια προσωπική ανθολογία του Μανόλη Αναγνωστάκη, Νεφέλη, Αθήνα 1990.

Συνέντευξη

1. Φωστιέρης Αντώνης – Νιάρχος Θανάσης, Σε δεύτερο πρόσωπο. Συνομιλίες με 50 συγγραφείς και καλλιτέχνες, Καστανιώτης, Αθήνα 1990, σ. 24-31.

ΣΥΓΓΡΑΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Αλέξανδρος Αργυρίου, Μανόλης Αναγνωστάκης. Νοούμενα και υπονοούμενα της ποίησής του, Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2004, σελ. 234 (ISBN: 978-000-3363-25-8).
2. Ξ. Α. Κοκόλης, «σε τί βοηθά λοιπόν...» η ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη. Μελέτες και σημειώματα, Νεφέλη, Αθήνα 2001, σελ. 182 (ISBN: 960-211-581-7).
3. Γιάννης Δάλλας, Μανόλης Αναγνωστάκης. Ποίηση και ιδεολογία, Κέδρος, Αθήνα 2007, σελ. 270 (ISBN: 978-960-04-3335-7).
4.  Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ποιητική και πολιτική ηθική. Πρώτη Μεταπολεμική Γενιά. Αλεξάνδρου-Αναγνωστάκης-Πατρίκιος, Κέδρος, Αθήνα 1976, σελ. 270 (ISBN: 978-960-04-3070-7).
5.  Γιάννης Πιπίνης, Μανόλης Αναγνωστάκης. Ένας φανατικός πεζοπόρος της ποίησης, Σοκόλης, Αθήνα 1999, σελ. 144 (ISBN: 960-7210-73-5).
6. Κώστας Γ. Παπαγεωργίου – Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (ανθολόγηση – επιμέλεια), Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας),Τόμος Γ΄ (1940-1970), Κότινος, Αθήνα 2012, σελ. 493 (ISBN: 978-960-6727-05-4).

ΛΟΙΠΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (ΜΕΛΕΤΕΣ – ΑΡΘΡΑ – ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ)

Μελέτες

1. Αποστολίδου Βενετία, Λογοτεχνία και Ιστορία στη μεταπολεμική Αριστερά. Η παρέμβαση του Δημήτρη Χατζή 1947-1981, Πόλις, Αθήνα 2003.
2. Αργυρίου Αλέξ., «Εισαγωγή στη Μεταπολεμική ποίηση», στο Κείμενα περί κειμένων, Σοκόλης, Αθήνα 1995, σ. 211-222.
3. Δάλλας Γιάννης, «Η μεταπολεμική ποίηση και ο Μανόλης Αναγνωστάκης», στο Πλάγιος Λόγος. Δοκίμια κριτικής εφαρμογής, Καστανιώτης, Αθήνα 1989, σ. 197-274.
4. Θασίτης Πάνος, «Κοινωνικοί προσδιορισμοί στην ποίηση. Σχεδίασμα», στο Τα δοκίμια (1957-1983),Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1990, σ. 93-106 [πρώτη δημοσίευση: 1966].
5. Ιλίνσκαγια Σόνια, Η Μοίρα μιας γενιάς: Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής πολιτικής ποίησης στην Ελλάδα (μτφρ. Μήτσος Αλεξανδρόπουλος), Κέδρος, Αθήνα ²1986 (¹1976).
6. «Η πρώτη μεταπολεμική ποιητική γενιά: μια νέα ματιά σε παλαιότερη θεώρηση», στο Επισημάνσεις. Από την πορεία της ελληνικής ποίησης του 20ού αιώνα, Πολύτυπο, Αθήνα 1992, σ. 38-76.
7. Κεχαγιόγλου Γιώργος, «Θεματογραφία της πρώτης μεταπολεμικής ποιητικής γενιάς», στον σύμμεικτο τόμο Σωκράτης Σκαρτσής (επιμ.), Πρακτικά Πρώτου Συμποσίου Νεοελληνικής Ποίησης, Πανεπιστήμιο Πατρών (3-5 Ιουλ. 1981), τόμος Α΄,Γνώση, Αθήνα 1982, σ. 59-68.
8. Κοκόλης Ξ. Α., Δώδεκα ποιητές, Θεσσαλονίκη 1930-1960, Εγνατία, Θεσσαλονίκη [1979].
9. Λεοντάρης Βύρων, Η Ποίηση της ήττας, Έρασμος, Αθήνα 1983 [πρώτη δημοσίευση: 1963].
10. Κείμενα για την ποίηση, Νεφέλη, Αθήνα 2001.
11. Μαρωνίτης Δ. Ν., «Ποίηση και Ιστορία. Μανόλης Αναγνωστάκης “Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.”», στο Διαλέξεις, Στιγμή, Αθήνα 1992, σ. 99-118.
12. Μέντη Δώρα, Μεταπολεμική πολιτική ποίηση. Ιδεολογία και ποιητική, Αθήνα, Κέδρος, 1995.
13. Μερακλής Μ. Γ., Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία (1945-1970) I. Ποίηση, Κωνσταντινίδης, Θεσσαλονίκη [1971].
14. «Μικρά εισαγωγικά στην ελληνική μεταπολεμική ποίηση», στον σύμμεικτο τόμο Σωκρ. Λ. Σκαρτσής (επιμ.), Πρακτικά Έκτου Συμποσίου Ποίησης. Νεοελληνική μεταπολεμική ποίηση (1945-1985), Γνώση, Αθήνα 1987, σ. 25-37.
15. Μαρκόπουλος Γιώργος, Εκδρομή στην άλλη γλώσσα. Αλεξάνδρου, Αναγνωστάκης, Λειβαδίτης, Δούκαρης, Κατσαρός, Κωσταβάρας, Πατρίκιος, Ρόπτρον, Αθήνα 1991.
16. Μουλλάς Παν., «Ο κριτικός λόγος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς», στο Παλίμψηστα και μη. Κριτικά δοκίμια, Στιγμή, Αθήνα 1992, σ. 201-213.
17. Τρία κείμενα για τον Μανόλη Αναγνωστάκη, Στιγμή, Αθήνα 1998.
18. Μπακογιάννης Μιχ. Γ., Το περιοδικό «Κριτική» (1959-1961). Μια δοκιμή ανανέωσης του κριτικού λόγου, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2004.
19. «Μανόλης Αναγνωστάκης: Λόγος περί ποίησης», στον σύμμεικτο τόμο Χρήστος Μουχάγιερ (επιμ.), Μνήμες Επταπυργίου. Η περίπτωση του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, Κέντρο Ιστορίας Δήμου Συκεών και 2^ο Γυμνάσιο Συκεών, Θεσσαλονίκη 2005, σ. 59-66.
20.  «Η υποδοχή της ποίησης του Μανόλη Αναγνωστάκη από την κριτική της αριστεράς (1955-1962)», στον συλλογικό τόμο Περικλής Σφυρίδης (επιμ.), Η ποίηση της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα, Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 136-149.
21. Μπεκατώρος Στέφανος, Μανόλης Αναγνωστάκης. Η Εποχή και το Πρόσωπο. Ένα πλησίασμα, Μπουκουμάνης, Αθήνα 1974.
22. Ντουνιά Χριστίνα, Κ. Γ. Καρυωτάκης. Η αντοχή μιας αδέσποτης σφαίρας, Καστανιώτης, Αθήνα ²2001.
23. Orsina Vincenzo, Ο Στόχος και η σιωπή: Εισαγωγή στην ποίηση του Μ. Αναγνωστάκη (πρόλογος – επιμέλεια: Αλέξης Ζήρας, μτφρ. Αυγή Καλογιάννη), Νεφέλη, Αθήνα 1995.
24. Παπαδάκη Ειρήνη, Πίνακας λέξεων των ποιημάτων του Μανόλη Αναγνωστάκη, αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία (Διδάσκων: Α. Αργυρίου), Ρέθυμνο 1994.
25. Παύλου Σάββας, Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης λίβελλος εναντίον Μανόλη Αναγνωστάκη, Πενταδάκτυλος, Αθήνα 1989.
26. Σαββίδης Γ. Π., «Το στίγμα της πρώτης μεταπολεμικής ποιητικής γενιάς», στον σύμμεικτο τόμο Σωκρ. Λ. Σκαρτσής (επιμ.), Πρακτικά Πρώτου Συμποσίου Νεοελληνικής Ποίησης, τ. Α΄, Γνώση, Αθήνα 1983, σ. 27-34.
27. Τζούμα Άννα, Ο Χρόνος. Ο Λόγος. Η ποιητική δοκιμασία του Μανόλη Αναγνωστάκη· μια οπτική, Νεφέλη, Αθήνα 1992.
28. Φραντζή Άντεια, Ούτως ή άλλως: Αναγνωστάκης, Εγγονόπουλος, Καχτίτσης, Χατζής, Πολύτυπο, Αθήνα 1988.
29. Χριστοδούλου Δημήτρης, «Η Κριτική και η Πρώτη Μεταπολεμική Ποιητική Γενιά», στον σύμμεικτο τόμο Σωκρ. Λ. Σκαρτσής (επιμ.), Πρακτικά Δεύτερου Συμποσίου Ποίησης, Γνώση, Αθήνα 1983, σ. 255-260.

Άρθρα και βιβλιοκρισίες

1. Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, «Το ΥΓ του Μανόλη Αναγνωστάκη. Η ποίηση έξω από τις σελίδες», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 183-191 [πρώτη δημοσίευση: 1984].
2. Αράγης Γιώργος, «Η παρουσία του Αναγνωστάκη στους ποιητές της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς», Αντί 37, 527-528 (30.7.1993) 50-54.
3. Αργυρίου Αλέξ. - Ζήρας Α. - Κοτζιάς Α. - Κουλουφάκος Κ., «Το οδυνηρό πέρασμα στην πολιτικοποίηση», Διαβάζω 5/6 (Νοέμ. 1976-Φεβρ. 1977) 62-83.
4. Βαγενάς Νάσος, «Ξαναδιαβάζοντας τον Αναγνωστάκη», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 293-302 [πρώτη δημοσίευση: 1994].
5. Βαρβέρης Γιάννης, «Ο “Στόχος” τότε και τώρα», Αντί 37, 527-528 (30.7.1993) 22-23.
6. Βούλγαρης Κώστας, «Από τον Καρυωτάκη στον Αναγνωστάκη» Αντί 37, 527-528 (30.7.1993) 56-65,
7. Βουρνάς Τάσος, «Η “ποίηση της ήττας” και η ήττα της κριτικής», Επιθεώρηση Τέχνης 19, 109 (Ιαν. 1964) 6-12.
8. Δαββέτας Νίκος, «Όψεις του Εμφυλίου στην ποίηση των Γ. Παυλόπουλου, Μ. Αναγνωστάκη, Τ. Σινόπουλου», Νέα Εστία 151, 1743 (Μάρτ. 2002) 436-443.
9. Δασκαλόπουλος Δημήτρης, «Σχεδίασμα βιβλιογραφίας Μανόλη Αναγνωστάκη», Αντί 37, 527-528 (30.7.1993) 85-96.
10. Ζήρας Αλέξης, «Το Υ.Γ. ως άρνηση της ερμηνείας», Αντί 37, 527-528 (30.7.1993) 36-39.
11. Κοτζιά Ελισάβετ, «Η σταδιακή κατάλυση των αρχών του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στο πεδίο των ιδεών στη δεκαετία 1955-1965», Νέα Εστία 151, 1743 (Μάρτ. 2002) 404-414.
12. Κουλουφάκος Κώστας, «Μανόλη Αναγνωστάκη: “Τα Ποιήματα”, (1941-1956)», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 48-52 [πρώτη δημοσίευση: 1957].
13. Λαμπρίδης Μανόλης, «Μανώλη [sic] Αναγνωστάκη: Τα ποιήματα», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 37-47 [πρώτη δημοσίευση: 1956].
14. Λειβαδίτης Τάσος, «Η ποίηση της ήττας. Ένα θέμα για διερεύνηση», Επιθεώρηση Τέχνης 24, 141 (Σεπτ. 1966) 132-136.
15. Μπακογιάννης Μιχ. Γ., «Αντιπαραθέσεις στους κόλπους της αριστεράς: Μια βιβλιοκρισία του Μ. Αναγνωστάκη και οι αντιδράσεις», Το Δέντρο 129-130 (Οκτ.-Δεκ. 2003) 134-138.
16. Τσακνιάς Σπύρος, «Μανόλης Αναγνωστάκης Το περιθώριο ’68-’69», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 158-163 [πρώτη δημοσίευση: 1980].
17. Φραντζή Άντεια, «Τα “ανένταχτα” του Μανόλη Αναγνωστάκη. Προϋποθέσεις, ιστορικά συμφραζόμενα και ένταξή τους στο σύνολο του έργου», Νέο Επίπεδο 32 (Νοέμ. 2000) 10-20 [πρώτη δημοσίευση: 1997].
18. Χουρμούζιος Αιμίλιος, «Μανόλη Αναγνωστάκη: “Εποχές”, Ι, ΙΙ. (Θεσσαλονίκη, 1945, 1948)», στον σύμμεικτο τόμο Νάσος Βαγενάς (επιλογή), Για τον Αναγνωστάκη. Κριτικά κείμενα, Αιγαίον, Λευκωσία 1996, σ. 9-12 [πρώτη δημοσίευση: 1951].

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ (επιλογή, αλφαβητικά)

1. Αντί 527-528 (30.7.1993), Ελί-τροχος 7 (Φθινόπωρο 1995), Εντευκτήριο 6 (Απρ. 1989) και 71 (Δεκ. 2005), Η λέξη 186 (Οκτ.-Δεκ. 2005), Νέο Επίπεδο 32 (Νοέμ. 2000), Φιλόλογος 121 (Ιούλ.-Σεπτ. 2005)

ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Ποιήματα Αναγνωστάκη

1. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (ψηφιοποιημένα τα ποιήματα, με πλούσιο υλικό): http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/index.html?cnd_id=2

Άρθρα αναρτημένα στο Καταθετήριο του Ιδρύματος

1. Μιχ. Γ. Μπακογιάννης,  «Το περιοδικό Κριτική (1959-1961) του Μανόλη Αναγνωστάκη» [IKEEART-2013-052]
2. «“Αντί για την πόλη η πέτρα”: ταξίδι στις πόλεις και στις πολιτείες του Μανόλη Αναγνωστάκη»  [IKEEART-2012-026]
3. «Η κριτική της Κριτικής» [IKEECONF-2013-021]
4. «Το περιοδικό του Μανόλη Αναγνωστάκη Κριτική (1959-1961). Ρήγματα στην εσωστρέφεια» [IKEECONF-2013-020]
5. «Η υποδοχή της ποίησης του Μανόλη Αναγνωστάκη από την κριτική της αριστεράς (1955-1962)» [IKEECONF-2013-019]
6. «Μανόλης Αναγνωστάκης: λόγος περί ποίησης» [IKEECONF-2013-018]
7. «Ο Αναγνωστάκης στη Μακεδονική Ώρα: προλεγόμενα μιας έρευνας» [IKEEART-2012-025]