Μουσική Πληροφορική

Πολίτης Διονύσιος

Περιγραφή

H στόχευση του μαθήματος είναι τέτοια ώστε οι φοιτητές που το παρακολουθούν, ανεξάρτητα από τη Μουσική Παιδεία που φέρουν, να ενημερωθούν, καταρτιστούν, και εν τέλει να γίνουν ειδικοί στον τάχιστα αναπτυσσόμενο διεπιστημονικό κλάδο της Μουσικής Πληροφορικής. Η Μουσική Πληροφορική είναι ο κοινός τόπος πολλών επιστημονικών κλάδων, όπως η Ψυχοακουστική και η Φυσιολογία από το χώρο της Ιατρικής, η Νομική Πληροφορική, η Ηλεκτρακουστική, τα Πολυμέσα, η Θεωρία Πληροφοριών, τα Μαθηματικά. Προεξάρχοντες συνιστώσες είναι η Πληροφορική και η Μουσική Τέχνη. Σε πολλές περιπτώσεις δε, αποτελεί και αιχμή του δόρατος για τομείς όπως αυτόν της Επικοινωνίας Ανθρώπου-Υπολογιστή, της Ηλεκτρονικής Βιομηχανίας Πληροφόρησης, και της Διαδικτυακής Τεχνολογίας.

Λέξεις Κλειδιά: διεπαφές της μουσικής, MIDI, γλώσσες προγραμματισμού στη μουσική, παραγωγή και διακίνηση μουσικής, κυρίως στο διαδίκτυο και το υπολογιστικό σύννεφο, χρήση φορητών διεπαφών για την παραγωγή και ακρόαση μουσικής

CC - Αναφορά - Παρόμοια Διανομή
Ομάδα στόχος

Οι φοιτητές Πληροφορικής και γενικά οι φοιτητές των επιστημονικών κλάδων που θητεύουν στην Ακουστική, στη Μουσική ή στην Ψυχοακουστική – Νευροωτολογία.

Διδάσκοντες

Διδάσκων: Διονύσιος Πολίτης, Επ. Καθηγητής

Βιογραφικό: http://users.auth.gr/~dpolitis

 

 

 

Συνεργάτις Ανάπτυξης Περιεχομένου: Λαμπρινή Ρούφη

Βιντεοσκόπηση / Μοντάζ: Βουλγαράκης Χρήστος

Περιεχόμενο μαθήματος

Εισαγωγικά στοιχεία μουσικής θεωρίας. Η ακουστική και η ψυχοακουστική της μουσικής. Τεχνολογία και οργανολογία του ψηφιακού ήχου. Προγραμματισμός μουσικών συστημάτων. Μουσικές διεπαφές και το πρωτόκολλο MIDI. Απόδοση μουσικής με προσομοίωση μέσω Η/Υ. Φυσική μοντελοποίηση και συστήματα μουσικής πληροφορικής πραγματικού χρόνου. Μουσική και τεχνητή νοημοσύνη. Μουσικές γλώσσες προγραμματισμού. Μουσική αλγοριθμική σύνθεση. Απτικές και ειδικές μουσικές διεπαφές.

Μαθησιακοί στόχοι

Στο μάθημα αυτό αναπτύσσονται οι τεχνολογίες των διεπαφών και των γλωσσών προγραμματισμού του ταχύτατα αναπτυσσόμενου κλάδου της Μουσικής Πληροφορικής, οριοθετούμενου στο μεταίχμιο της επιστήμης (των υπολογιστών) και της τέχνης (της μουσικής).

Για πρώτη φορά ο μέσος χρήστης διαθέτει τόση μεγάλη διαδικτυωμένη υπολογιστική ισχύ, συνοδευόμενη από ειδικές πολυμεσικές εφαρμογές που μετατρέπουν τη διεπαφή ανθρώπου-υπολογιστή σε πολυδύναμη μονάδα ακρόασης, σύνθεσης, επεξεργασίας, παραγωγής και διάθεσης μουσικών ακουσμάτων σ' όλο τον κόσμο.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Δ. Πολίτη, Γλώσσες και διεπαφές στη μουσική πληροφορική, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2007

Μέθοδοι διδασκαλίας

Το μάθημα εφαρμόζει υβριδικό μοντέλο μάθησης σε ποσοστό 70% - 30%.

Το 70% της ύλης παρουσιάζεται με τη μορφή κλασικής διδασκαλίας στο αμφιθέατρο και στο εργαστήριο. Από τους παρακολουθούντες απαιτείται η παρουσίαση βιβλιογραφικών εργασιών (3 τουλάχιστον) και ενός προγραμματιστικού project με γλώσσες και τεχνικές τάχιστης προτυποποίησης.

Το 30% της διδασκαλίας γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα υποβοήθησης και περιλαμβάνει:

  • Video Lessons (βιντεοδιαλέξεις)
  • Ηλεκτρονικά τεστ (2 τουλάχιστον) μέσω του VLE του ΑΠΘ (MOODLE στο τρέχον έτος) @ http://elearning.auth.gr
  • Ηλεκτρονική Υποβολή ασκήσεων και μετρήσεων
  • Συμμετοχή σε forum και wiki του μαθήματος που εδράζονται σε υπηρεσίες του ΑΠΘ και του Διαδικτύου
Μέθοδοι αξιολόγησης
  • Ηλεκτρονικά τεστ: 2, 10% του τελικού βαθμού το καθένα. Είναι υποχρεωτικά, δίκην προόδου.
  • Εργασίες: Υποχρεωτικές, παρουσιάζονται στην τάξη και κατόπιν υποβάλλονται ηλεκτρονικά.
  • Προαιρετική εργασία: Προβλέπεται για όσους ενδιαφέρονται για εμβάθυνση στο αντικείμενο της Μουσικής Πληροφορικής ή/και την εκπόνηση Διπλωματικής Εργασίας.
Προαπαιτούμενα

Ενδείκνυται η γνώση Ανώτερων Μαθηματικών και της Επικοινωνίας Ανθρώπου - Υπολογιστή, χωρίς όμως να προαπαιτείται. Το ίδιο ισχύει για τη γνώση μουσικής ή για τη δυνατότητα να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο.

Βιβλιογραφία

Βιβλία - κείμενα

  • Β. Δ. Πολίτη, Γλώσσες και διεπαφές στη μουσική πληροφορική, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2008

Βιβλιογραφία 

  1. E. Miranda, Computer Sound Design – Synthesis Techniques and Programming, Focal Press Elsevier, UK, 2006. 
  2. J. Aikin (Ed.), Software synthesizers – The Definitive Guide to Virtual Musical Instruments, Backbeat Books, USA, 2003.
  3. C. Dodge, T. Jerse, Computer music – Synthesis, Composition and Performance, 2nd Edition, Schirmer Books, USA, 1997.

Online readings

  1. The Computer Music Journal, MIT Press. Πρόσβαση μέσω HEALINK
  2. J. Borchers, A Pattern Approach to Interaction Design, (Human Computer Interaction, Computer software – Development), e-Book, John Wiley and Sons, UK, 2001.

Πηγές στη βιβλιοθήκη του ιδρύματος

  1. M. Duckworth, Virtual music: how the Web got wired for sound, Routlege, USA, 2005. (Βιβλιοθήκη Φυσικού-Πληροφορικής)
  2. Sharp, Helen., Yvonne Rogers, kai Jenny Preece. Σχεδίαση διαδραστικότητας: επεκτείνοντας την αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή. 3η εκδ. Αθήνα: Μ. Γκιούρδας, 2013.
  3. D. Temperley, The cognition of basic musical structures, MIT Press, USA, 2001.
  4. J. Escrivan, N. Collins, The Cambridge companion to electronic music, Cambridge-New York, 2007. (Βιβλιοθήκη Τμήματος Μουσικών Σπουδών) 

Άλλα σχετικά ανοικτά μαθήματα άλλων ιδρυμάτων εσωτερικού ή εξωτερικού

  • Αρκετά MOOCS της COURSERA

Άρθρα

Ταινίες

  • Υπάρχουν αρκετές σε MOOCS του MIT κ.α. πανεπιστημίων.

Ενότητες

Αναλύονται τα στοιχεία που έχουν δοθεί στη ΜΟΔΙΠ (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος, που διδάσκεται με το υβριδικό μοντέλο 70% - 30%. Συνεπώς, πολλές δράσεις της κατάρτισης στο αντικείμενο μπορούν να γίνουν και εξ αποστάσεως, ενώ το υλικό από το οποίο θα αντλήσουν στοιχεία οι φοιτητές είναι υπό τη μορφή προ-εικονοσκοπημένων διαλέξεων (video lessons). Από διδακτικής πλευράς, πέρα από τα διαδικαστικά ζητήματα εκπαιδευτικής φύσεως, περιγράφεται ο βαθμός εμπλοκής  (eengagement factor) στη διδασκαλία με την υποχρεωτική  συμμετοχή στις διάφορες, κυρίως ηλεκτρονικής μορφής, διαδράσεις του μαθήματος. Οι φοιτητές πρέπει να συμμετάσχουν οπωσδήποτε σε δύο ηλεκτρονικά τεστ που διεξάγονται περίπου στα μέσα του εξαμήνου, ενώ προαιρετικά μπορούν να εκπονήσουν ομαδικά η ατομικά project. Στο αμιγώς εκπαιδευτικό μέρος εξετάζονται τα νέα στοιχεία διάδρασης που έχουν εισαγάγει οι φορητές κυρίως συσκευές, επαυξάνοντας τα επίπεδα και της μορφές αλληλεπίδρασης με το παγκόσμιο Διαδικτυακό πανηγύρι της Μουσικής.

Λέξεις Κλειδιά: Εισαγωγικό Μάθημα

Στο πρώτο μάθημα επί του γνωστικού αντικειμένου, εξετάζεται ο μηχανισμός πρόσληψης της μουσικής πληροφορίας. Παρουσιάζονται λεπτομερώς τα στοιχεία της ανατομίας και φυσιολογίας που επιτρέπουν την ψυχοακουστική αντίληψη των ήχων. Παρουσιάζονται επίσης οι συχνότητες συντονισμού, τα όρια ακουστότητας, οι καμπύλες ευαισθησίας, η εγκεφαλική λειτουργία  αντίληψης της μουσικής και οι ηλεκτρομηχανικοί μετασχηματισμοί της ακουστικής, κυματικής ενέργειας.

Λέξεις Κλειδιά: Ακοή, Ανατομία του Ωτός, Μηχανισμός αντίληψης του Ακουστικού Σήματος

Στο δεύτερο αυτό μάθημα στη Μουσική Πληροφορική, αναπτύσσεται εν συντομία η σημειολογία των μουσικών φθόγγων γι αυτό που αποκαλείται διεθνώς Common Music Notation. Στη συνέχεια, εξετάζονται τα μουσικά διαστήματα και οι κλίμακες που αναπτύχθηκαν στη διαχρονία της μουσικής, από τον Πυθαγόρα μέχρι τις μέρες μας, και το πώς καταλήξαμε από τις κλίμακες απόλυτης ακρίβειας στις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες ισομερούς συγκερασμού. Αναφορά επίσης γίνεται στους ήχους και στις κλίμακες της Ανατολικής Μουσικής, καθώς και στους μουσικούς δρόμους (μακάμια).

Λέξεις Κλειδιά: Νότες, Σημειογραφία, Διαστήματα, Κλίμακες, Ήχοι και Δρόμοι της Μουσικής

Ο προσκεκλημένος ομιλητής της διάλεξης αυτής, Δρ. Γεώργιος Κυριαφίνης, Επιμελήτης Α᾽ της 1ης ΩΡΛ Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, παρουσιάζει τις διαταραχές της ακοής και τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στα κοχλιακά εμφυτεύματα, που   υλοποιούν ουσιαστικά το ῾βιονικό αυτί᾽ μεταφέροντας την εμπειρία του ως απόλυτα ειδικού στις κοχλιακές εμφυτεύσεις, για το πώς οι φορητές και φορετές συσκευές κυριολεκτικά ενσωματώνονται στη ζωή μας και πδε στις ﷽﷽ις κονσακοn. ία των μουσικesui ´ωως επηρρεάζουν τη μουσική μας συναισθησία.

Λέξεις Κλειδιά: Διαταραχές της Ακοής, Κοχλιακά Εμφυτεύματα, Μουσική Συναισθησία

Η χρήση των βελτιωμένων τεχνικών ηχογράφησης, τόσο μέσα σε studio όσο και στις δια ζώσης εκδηλώσεις, συνέτεινε στο να μπορούμε να παράγουμε κάθε επιθυμητό ήχο και να τον διοχετεύουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο αυτί του ακροατή, σε όλα τα μήκη και πλάτη της υδρογείου. Η διάλεξη αυτή αναλύει το τεχνικό μέρος της ηχογράφησης, αρχίζοντας από τα μικρόφωνα και τις κονσόλες, καταλήγοντας δε στις στους μίκτες και τα λοιπά ηλεκτρακουστικά τεχνικά μέσα παραγωγής και αναπαραγωγής της μουσικής.

Λέξεις Κλειδιά: Ηχογράφηση, Μίξη, Επεξεργασία, και Αναπαραγωγή του Μουσικού Ακούσματος με Ηλεκτρακουστικά Μέσα και Τεχνολογίες

Αν και η μουσική παράγεται ακόμα σε μεγάλο βαθμό  με ηλεκτρακουστικά μέσα, η διάδοση της γίνεται πλέον σχεδόν εξ ολοκλήρου με Διαδικτυακό τρόπο. Ελάχιστα , δυστυχώς, καταστήματα πωλούν πλέον δίσκους CD-DVD μουσικής. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας μουσικής σκηνής λαμβάνει μουσικά αρχεία μέσω του Υπολογιστικού Σύννεφου (Cloud), ενώ η διάδραση με τη μουσική γίνεται μέσω περιηγητών του Ιστού (browser) ή φορητών συσκευών. Επίσης, η ακρόαση της μουσικής δεν γίνεται μονοφωνικά ή στερεοφωνικά, αλλά ενεργά προωθείται η έννοια του πολυκάναλού ήχου, σχεδόν σε όλα τα επίπεδα ακρόασης, από φορητές συκευές μέχρι αίθουσες κινηματογραφικών προβολών.

Λέξεις Κλειδιά: Μουσική Πληροφορική & το Υπολογιστικό Σύννεφο, Πολυμέσα, Πολυκάναλος Ήχος, Μουσικές Βιβλιοθήκες

Προσκεκλημένος ομιλητής της διάλεξης αυτής είναι ο Ελληνο-Αυστραλός μουσικοσυνθέτης κ. Νικόλαος Καρανίκας. Ο κ. Καρανίκας θα μας εξηγήσει πώς μπορεί ένας μουσικός, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα Finale, να αποτυπώσει τη μουσική του έμπνευση σε Η/Y και συνακόλουθα να την αναπαράξει με πολύ μεγάλη ακρίβεια, χρησιμοποιώντας τις ικανότητες του υπολογιστή να διαχειρίζεται συνθετικούς ήχους (synthesized sounds) εξαιρετικής ακουστικής πιστότητας.

Λέξεις Κλειδιά: Μουσική Σύνθεση, Μουσική Σημειογραφία με H/Y, Finale, Sibelius

Η κρίσιμη καμπή στη Μουσική Πληροφορική έλαβε χώρα το 1983, όταν υλοποιήθηκε το πρωτόκολλο MIDI, που επέτρεψε την δικτυακή επικοινωνία μεταξύ μουσικών ηλεκτρονικών οργάνων. Επιπρόσθετα, έδειξε το δρόμο για την ψηφιακή καταγραφή του ήχου μέσω των MIDI files. Αν και υπήρξε ένα επαναστατικό σύστημα μουσικής επικοινωνίας, εντούτοις στις μέρες μας εμφανίζεται επιτακτική η ανάγκη για επέκταση, ώστε να καλύψει μουσικά ακούσματα και δρώμενα σε κλίμακες που έχουν έντονο χρωματικισμό ή περισσότερες της μίας υφέσεις-διέσεις στα μουσικά διαστήματα δευτέρας.

Λέξεις Κλειδιά: Το Πρωτόκολλο MIDI, Αρχεία Ηλεκτρονικής Μουσικής, Extended MIDI, Συνδεσμολογία Μουσικών Οργάνων Master-Slave

Σ᾽ αυτήν την ομιλία  διευκρινίζεται το τι είναι το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα, και ποιες εφαρμογές έχει στη Μουσική Πληροφορική. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται δύο πακέτα λογισμικού που αποτελούν βασικά στοιχεία στην παραγωγή μουσικών μελισμάτων, χωρίς τους περιορισμούς της συγκερασμένης κλίμακας, με προγραμματισμό. Το πρώτο είναι η CSound, που διατίθεται δωρεάν και αναπτύσσεται συνεργατικά από την παγκόσμια κοινότητα της μουσικής πληροφορικής ως προϊόν διάθεσης ανοικτού κώδικα. Το δεύτερο είναι το εμπορικό προϊόν MAX/MSP, που αποτελεί την πρώτη ευρέως διαδεδομένη γλώσσα οπτικού προγραμματισμού με αντικειμενοστρεφή (object oriented)- γεγονοστρεφή (event driven) προγραμματισμό.

Λέξεις Κλειδιά: Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, CSound, Αντικειμενοστρεφής (Object Oriented) και Γεγονοστρεφής (Event Driven) Προγραμματισμός, MAX/MSP

Οι φοιτητές που προαιρετικά ανέλαβαν την εκπόνηση project παρουσιάζουν στην τάξη τα αποτελέσματα της δουλειά τους, λίγες μέρες μετά την τελική γραπτή δοκιμασία του μαθήματος. Οι εργασίες τους υποβάλλοντα και αρχειοθετούνται στον ιστοχώρο της Μουσικής Πληροφορικής στο VLE Moodle (http://elearning.auth.gr) και οι πιο αντιπροσωπευτικές απ᾽ αυτές μεταφέρονται στο περιβάλλον του Opencourses (http://delos.it.auth.gr).

Λέξεις Κλειδιά: Παρουσίαση Ομαδικών ή Ατομικών Τελικών Εργασιών (Projects)

Βιντεοδιαλέξεις σχετικές με το Sibelius, το Finale και το Arion Project.

Συμπληρωματικό υλικό μαθήματος.

Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα
Επίπεδο: A+

Αρ. Επισκέψεων :  4305
Αρ. Προβολών :  29544