Ο αντισημιτισμός στον 20ο αιώνα
Καβάλα Μαρία
Tο μάθημα εξετάζει ιστορικά τη διαμόρφωση και τη μετεξέλιξη της ιδεολογίας του μοντέρνου αντισημιτισμού από τα μέσα του 19ου αιώνα και στη διάρκεια του 20ού αιώνα στον ευρωπαϊκό και στον ελληνικό χώρο με λίγες αναφορές στην παγκόσμια σκηνή. Η εχθρότητα κατά των Εβραίων, κοινό γνώρισμα όλων των λαών και όλων των περιόδων της ευρωπαϊκής ιστορίας, κρυσταλλωνόταν σε ένα σύνολο κατηγοριών όπως αυτή της θεοκτονίας, της «θυσίας του αίματος», της συνωμοσίας κ.ά., που καθιστούσαν τον Εβραίο επικίνδυνο αλλά δεν του απέκλειαν τη δυνατότητα να βγει από την κατάσταση αυτή με το βάπτισμα. Η νεωτερικότητα σήμαινε τη μετάβαση από τις κατηγορίες αυτές σε μια βιολογική και μη ανατάξιμη κατηγορία της φυλετικής κατωτερότητας, θεμελιωμένη πλέον επιστημονικά.
Λιγότερα
Tο μάθημα εξετάζει ιστορικά τη διαμόρφωση και τη μετεξέλιξη της ιδεολογίας του μοντέρνου αντισημιτισμού από τα μέσα του 19ου αιώνα και στη διάρκεια του 20ού αιώνα στον ευρωπαϊκό και στον ελληνικό χώρο με λίγες αναφορές στην παγκόσμια σκηνή. Η εχθρότητα κατά των Εβραίων, κοινό γνώρισμα όλων των λαών και όλων των περιόδων της ευρωπαϊκής ιστορίας, κρυσταλλωνόταν σε ένα σύνολο κατηγοριών όπως αυτή της θεοκτονίας, της «θυσίας του αίματος», της συνωμοσίας κ.ά., που καθιστούσαν τον Εβραίο επικίνδυνο αλλά δεν του απέκλειαν τη δυνατότητα να βγει από την κατάσταση αυτή με το βάπτισμα. Η νεωτερικότητα σήμαινε τη μετάβαση από τις κατηγορίες αυτές σε μια βιολογική και μη ανατάξιμη κατηγορία της φυλετικής κατωτερότητας, θεμελιωμένη πλέον επιστημονικά.
Tο μάθημα εξετάζει ιστορικά τη διαμόρφωση και τη μετεξέλιξη της ιδεολογίας του μοντέρνου αντισημιτισμού από τα μέσα του 19ου αιώνα και στη διάρκεια του 20ού αιώνα στον ευρωπαϊκό και στον ελληνικό χώρο με λίγες αναφορές στην παγκόσμια σκηνή. Η εχθρότητα κατά των Εβραίων, κοινό γνώρισμα όλων των λαών και όλων των περιόδων της ευρωπαϊκής ιστορίας, κρυσταλλωνόταν σε ένα σύνολο κατηγοριών όπως αυτή της θεοκτονίας, της «θυσίας του αίματος», της συνωμοσίας κ.ά., που καθιστούσαν τον Εβραίο επικίνδυνο αλλά δεν του απέκλειαν τη δυνατότητα να βγει από την κατάσταση αυτή με το βάπτισμα. Η νεωτερικότητα σήμαινε τη μετάβαση από τις κατηγορίες αυτές σε μια βιολογική και μη ανατάξιμη κατηγορία της φυλετικής κατωτερότητας, θεμελιωμένη πλέον επιστημονικά.
Περίγραμμα
Ομάδα στόχος
- Οι φοιτητές του τμήματος Πολιτικών Επιστημών
- Ενδιαφερόμενοι/νές για την θεματική περιοχή του αντισημιτισμού
Διδάσκοντες
Διδάσκουσα: Μαρία Καβάλα, ΠΔ 407/80
Βιογραφικό:
http://www.polsci.auth.gr/index.php?lang=el&rm=1&mn=13&stid=59
http://www.polsci.auth.gr/index.php?lang=en&rm=118&mn=128&stid=59
Η Μαρία Καβάλα σπούδασε Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και παρακολούθησε μαθήματα Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paul Vallery, στο Montpellier της Γαλλίας. Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Το 2009 υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στο αντίστοιχο Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα «Η Θεσσαλονίκη στη Γερμανική Κατοχή (1941-1944): Κοινωνία, οικονομία, διωγμός Εβραίων» έχοντας λάβει υποτροφία του ΙΚΥ στα πρώτα χρόνια των διδακτορικών της σπουδών. Γνωρίζει γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά. Διδάσκει από το 2013 «Ολοκαύτωμα και ιστορική μνήμη» και «Ο Αντισημιτισμός στον 20ό αιώνα», στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ καθώς και Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο από το 2010.
Ομάδα ανάπτυξης περιεχομένου: Μαρία Ραμματά
Περιεχόμενο μαθήματος
- Εισαγωγή στην ιστορία του αντισημιτισμού
- Το πέρασμα από την εβραϊκή χειραφέτηση στον μοντέρνο αντισημιτισμό
- Θεωρίες συνωμοσίας
- Ο μοντέρνος αντισημιτισμός
- Το σιωνιστικό κίνημα και οι θεωρίες συνωμοσίας
- Οι απαρχές του σιωνιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη
- Η ανάπτυξη του σιωνιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη
- Η διαμόρφωση αντισημιτικού κλίματος στη μεσοπολεμική Ευρώπη
- Ο ναζισμός και η ιδέα της εξόντωσης
- Η ταύτιση του εβραϊσμού με τον μπολσεβικισμό
- Η Ευρώπη ως εργαστήρι βιαιοτήτων του 20ού αιώνα
- Σύγχρονες μεταμορφώσεις της εβραιοφοβίας
Μαθησιακοί στόχοι
Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να είναι σε θέση:
- Να περιγράφουν και να προσδιορίζουν τις ιστορικές περιστάσεις μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε ο μοντέρνος αντισημιτισμός
- Να έχουν κατανοήσει τη διαδικασία διαμόρφωσης του «φανταστικού Εβραίου», προϊόν συλλογικού φαντασιακού του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, με σκοπό να εμποδίσει την προοδευτική εξαφάνιση της διαφοράς, όταν αυτή άρχισε να γίνεται λιγότερο αισθητή.
- Να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά τις πολλαπλές και διαφορετικές ιστοριογραφικές ερμηνείες αυτής της διαδικασίας
- Να μάθουν να μελετούν τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές και να παράγουν ιστορικά επιχειρήματα με τα οποία να εξηγούν τις αιτίες των γεγονότων, τα αποτελέσματά τους και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους
- Να εξηγούν την ιστορική συνέχεια και αλλαγή.
Προτεινόμενα συγγράμματα
- Χρήστος Χρηστοβασίλης, Περί Εβραίων (επιμ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου), Πρίντα – Καρτάκης Α., Αθήνα 2007.
- Αντρέ Πιέρ Ταγκυέφ, Τι είναι αντισημιτισμός;, Βιβλιοπωλείον της Εστίας Α.Ε., Αθήνα 2011.
Προαπαιτούμενα
Είναι μάθημα γενικής επιλογής και οι φοιτητές/τριες του τμήματος Πολιτικών Επιστημών μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα γενικής επιλογής από το 2ο έτος σπουδών. Επομένως, προαπαιτούμενα είναι τα υποχρεωτικά μαθήματα του 1ου έτους σπουδών.
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Βιβλιογραφία
- Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, Ο άλλος εν διωγμώ, Αθήνα: Θεμέλιο 1998.
- Brustein, William I. Roots of Hate: Anti-Semitism in Europe Before the Holocaust. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
- Chanes, Jerome A. Antisemitism: A Reference Handbook. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2004.
- Cohen, Susan Sarah, editor. Antisemitism: An Annotated Bibliography. Munich: K. G. Saur, 1987.
- Fineberg, Michael, Shimon Samuels, and Mark Weitzman, editors. Antisemitism: The Generic Hatred: Essays in Memory of Simon Wiesenthal. London: Vallentine Mitchell, 2007
- Herf, Jeffrey, editor. Anti-Semitism and Anti-Zionism in Historical Perspective: Convergence and Divergence. London: Routledge, 2007.
- Katz, Jacob. From Prejudice to Destruction: Anti-Semitism, 1700-1933. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980.
- Lazare, Bernard. Antisemitism: Its History and Causes. Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 1995.
- Levy, Richard S. Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2005.
- Μαργαρίτης Γιώργος, Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες: στοιχεία για την καταστροφή των μειονοτήτων της Ελλάδας: Εβραίοι, Τσάμηδες, Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2005.
- Mαρκέτος Σπύρος, «Έθνος χωρίς εβραίους: απόψεις της ιστοριογραφικής κατασκευής του ελληνισμού», Σύγχρονα Θέματα, 52-53, Ιούλιος Δεκέμβριος 1994, σ. 52-69 και όλο το αφιέρωμα-τεύχος των Σύγχρονων Θεμάτων.
- Michael, Robert, editor. Dictionary of Antisemitism from the Earliest Times to the Present. Lanham, MD: The Scarecrow Press, 2007.
- Μπενβενίστε Ρίκα, «Σκέψεις για τον ελληνικό αντισημιτισμό», Σύγχρονα Θέματα, 91, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2005, σ. 9-42.
- Poliakov, Leon. The History of Anti-Semitism. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2003.
- Rosenbaum, Ron, editor. Those Who Forget the Past: The Question of Anti-Semitism. New York: Random House Trade Paperbacks, 2004.
- Ταγκυέφ Πιερ - Αντρέ, Τι είναι αντισημιτισμός;, Αθήνα: ΒιβλιοπωλέιοντηςΕστίας, 2011.
- Tanja, Jaap. Fifty Questions on Antisemitism. Amsterdam: Anne Frank House, 2005.
- Χριστινίδης Ανδρέας, Εχθρότητα και προκατάληψη. Ξενοφοβία, Αντισημιτισμός, Γενοκτονία, Αθήνα: Ίνδικτος, 2003.
- Οι φοιτητές του τμήματος Πολιτικών Επιστημών
- Ενδιαφερόμενοι/νές για την θεματική περιοχή του αντισημιτισμού
Διδάσκουσα: Μαρία Καβάλα, ΠΔ 407/80
Βιογραφικό:
http://www.polsci.auth.gr/index.php?lang=el&rm=1&mn=13&stid=59
http://www.polsci.auth.gr/index.php?lang=en&rm=118&mn=128&stid=59
Η Μαρία Καβάλα σπούδασε Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και παρακολούθησε μαθήματα Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paul Vallery, στο Montpellier της Γαλλίας. Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Το 2009 υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στο αντίστοιχο Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα «Η Θεσσαλονίκη στη Γερμανική Κατοχή (1941-1944): Κοινωνία, οικονομία, διωγμός Εβραίων» έχοντας λάβει υποτροφία του ΙΚΥ στα πρώτα χρόνια των διδακτορικών της σπουδών. Γνωρίζει γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά. Διδάσκει από το 2013 «Ολοκαύτωμα και ιστορική μνήμη» και «Ο Αντισημιτισμός στον 20ό αιώνα», στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ καθώς και Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο από το 2010.
Ομάδα ανάπτυξης περιεχομένου: Μαρία Ραμματά
- Εισαγωγή στην ιστορία του αντισημιτισμού
- Το πέρασμα από την εβραϊκή χειραφέτηση στον μοντέρνο αντισημιτισμό
- Θεωρίες συνωμοσίας
- Ο μοντέρνος αντισημιτισμός
- Το σιωνιστικό κίνημα και οι θεωρίες συνωμοσίας
- Οι απαρχές του σιωνιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη
- Η ανάπτυξη του σιωνιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη
- Η διαμόρφωση αντισημιτικού κλίματος στη μεσοπολεμική Ευρώπη
- Ο ναζισμός και η ιδέα της εξόντωσης
- Η ταύτιση του εβραϊσμού με τον μπολσεβικισμό
- Η Ευρώπη ως εργαστήρι βιαιοτήτων του 20ού αιώνα
- Σύγχρονες μεταμορφώσεις της εβραιοφοβίας
Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να είναι σε θέση:
- Να περιγράφουν και να προσδιορίζουν τις ιστορικές περιστάσεις μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε ο μοντέρνος αντισημιτισμός
- Να έχουν κατανοήσει τη διαδικασία διαμόρφωσης του «φανταστικού Εβραίου», προϊόν συλλογικού φαντασιακού του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, με σκοπό να εμποδίσει την προοδευτική εξαφάνιση της διαφοράς, όταν αυτή άρχισε να γίνεται λιγότερο αισθητή.
- Να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά τις πολλαπλές και διαφορετικές ιστοριογραφικές ερμηνείες αυτής της διαδικασίας
- Να μάθουν να μελετούν τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές και να παράγουν ιστορικά επιχειρήματα με τα οποία να εξηγούν τις αιτίες των γεγονότων, τα αποτελέσματά τους και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους
- Να εξηγούν την ιστορική συνέχεια και αλλαγή.
- Χρήστος Χρηστοβασίλης, Περί Εβραίων (επιμ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου), Πρίντα – Καρτάκης Α., Αθήνα 2007.
- Αντρέ Πιέρ Ταγκυέφ, Τι είναι αντισημιτισμός;, Βιβλιοπωλείον της Εστίας Α.Ε., Αθήνα 2011.
Είναι μάθημα γενικής επιλογής και οι φοιτητές/τριες του τμήματος Πολιτικών Επιστημών μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα γενικής επιλογής από το 2ο έτος σπουδών. Επομένως, προαπαιτούμενα είναι τα υποχρεωτικά μαθήματα του 1ου έτους σπουδών.
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
- Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, Ο άλλος εν διωγμώ, Αθήνα: Θεμέλιο 1998.
- Brustein, William I. Roots of Hate: Anti-Semitism in Europe Before the Holocaust. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
- Chanes, Jerome A. Antisemitism: A Reference Handbook. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2004.
- Cohen, Susan Sarah, editor. Antisemitism: An Annotated Bibliography. Munich: K. G. Saur, 1987.
- Fineberg, Michael, Shimon Samuels, and Mark Weitzman, editors. Antisemitism: The Generic Hatred: Essays in Memory of Simon Wiesenthal. London: Vallentine Mitchell, 2007
- Herf, Jeffrey, editor. Anti-Semitism and Anti-Zionism in Historical Perspective: Convergence and Divergence. London: Routledge, 2007.
- Katz, Jacob. From Prejudice to Destruction: Anti-Semitism, 1700-1933. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980.
- Lazare, Bernard. Antisemitism: Its History and Causes. Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 1995.
- Levy, Richard S. Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2005.
- Μαργαρίτης Γιώργος, Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες: στοιχεία για την καταστροφή των μειονοτήτων της Ελλάδας: Εβραίοι, Τσάμηδες, Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2005.
- Mαρκέτος Σπύρος, «Έθνος χωρίς εβραίους: απόψεις της ιστοριογραφικής κατασκευής του ελληνισμού», Σύγχρονα Θέματα, 52-53, Ιούλιος Δεκέμβριος 1994, σ. 52-69 και όλο το αφιέρωμα-τεύχος των Σύγχρονων Θεμάτων.
- Michael, Robert, editor. Dictionary of Antisemitism from the Earliest Times to the Present. Lanham, MD: The Scarecrow Press, 2007.
- Μπενβενίστε Ρίκα, «Σκέψεις για τον ελληνικό αντισημιτισμό», Σύγχρονα Θέματα, 91, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2005, σ. 9-42.
- Poliakov, Leon. The History of Anti-Semitism. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2003.
- Rosenbaum, Ron, editor. Those Who Forget the Past: The Question of Anti-Semitism. New York: Random House Trade Paperbacks, 2004.
- Ταγκυέφ Πιερ - Αντρέ, Τι είναι αντισημιτισμός;, Αθήνα: ΒιβλιοπωλέιοντηςΕστίας, 2011.
- Tanja, Jaap. Fifty Questions on Antisemitism. Amsterdam: Anne Frank House, 2005.
- Χριστινίδης Ανδρέας, Εχθρότητα και προκατάληψη. Ξενοφοβία, Αντισημιτισμός, Γενοκτονία, Αθήνα: Ίνδικτος, 2003.
Η προϊστορία του αντι-εβραϊσμού.
Λέξεις Κλειδιά: αντισημιτισμός, νέος αντισημιτισμός, παραδοσιακός αντι-εβραϊσμός, νεωτερικότητα
Οι πρώτες κρίσεις της φιλελεύθερης οικονομίας, ο εθνικισμός και η δημιουργία μειονοτήτων.
Λέξεις Κλειδιά: εβραϊκή χειραφέτηση, μοντέρνος αντισημιτισμός, Βίλχελμ Μαρ
Τα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» και η προϊστορία τους.
Λέξεις Κλειδιά: θεωρίες συνωμοσίας, ελευθεροτεκτονισμός, φιλελεύθερες ιδέες, τσαρική Ρωσία, πογκρόμ
Η όξυνση των αντιθέσεων στην τσαρική Ρωσία και τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών.
Λέξεις Κλειδιά: τσαρική Ρωσία, πογκρόμ, πρωτόκολλα, τρία έψιλον, Κάμπελ
Ο πολιτικός σιωνισμός και η βρετανική πολιτική.
Λέξεις Κλειδιά: σιωνισμός, TheodorHerzl, MaxNordau, διακήρυξη Μπαλφούρ
Σιωνιστικό κίνημα 1908-1912 και Α΄ παγκόσμιος πόλεμος.
Λέξεις Κλειδιά: Θεσσαλονίκη, σιωνιστικό κίνημα, Φλωρεντίν, α΄ παγκόσμιος πόλεμος
Το σιωνιστικό κίνημα μετά την πυρκαγιά του 1917.
Λέξεις Κλειδιά: πυρκαγιά 1917, εκσυγχρονισμός, χωρική και οικονομική περιθωριοποίηση, Γενική Συνομοσπονδία Σιωνιστών Ελλάδος
Η γενεαλογία του «λυτρωτικού αντισημιτισμού» του Χίτλερ στη Γερμανία.
Λέξεις Κλειδιά: Εβραίοι, μπολσεβικισμός, Ρόζα Λούξεμπουργκ, Οκτωβριανή επανάσταση, λυτρωτικός αντισημιτισμός
Ο «Εβραίος» ως αφαίρεση.
Λέξεις Κλειδιά: Άριος/Εβραίος, Zivilisation/Kultur, αναζωογονητικός αντισημιτισμός
Ιδεολογικές διαδρομές αποκλεισμών.
Λέξεις Κλειδιά: μπολσεβικισμός, κομμουνισμός, εβραιομπολσεβίκοι, κομμούνα, κοινωνικός δαρβινισμός
Προσέγγιση του αναζωογονητικού ή λυτρωτικού αντισημιτισμού.
Λέξεις Κλειδιά: αναζωογονητικός αντισημιτισμός, Εβραίοι, εθνικοσιαλισμός
Οι χρήσεις των Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών σήμερα. Μια περιδιάβαση στον κόσμο.
Λέξεις Κλειδιά: Αμερικανοεβραίοι, Άραβες, Ισραήλ, Παλαιστίνη, αντισιωνισμός
Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα
Αρ. Επισκέψεων : 12441
Αρ. Προβολών : 55869
