Οικονομικό Ποινικό Δικαίο

Διδάσκουσα: Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

Οριοθέτηση της οικονομικής εγκληματικότητας από συναφείς έννοιες. Έκταση, δομή και εξέλιξη της εμφανούς (δήλης και δικαστικά διαπιστωμένης) και της αφανούς οικονομικής εγκληματικότητας. Ο ποινικός έλεγχος της οικονομικής εγκληματικότητας.

• Κατανόηση της έννοιας του οικονομικού εγκλήματος.
• Ζητήματα που αφορούν την εγκληματολογική του προσέγγιση (μέτρηση της εγκληματικότητας).
• Ο δράστης και το θύμα στο οικονομικό έγκλημα.

Γνώσεις Γενικού και Ειδικού Ποινικού Δικαίου.

1. Ζησιάδης Βασίλειος, Η οικονομική εγκληματικότητα. Το ουσιαστικό και δικονομικό οικονομικό ποινικό δίκαιο. 2η Έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2002. Κωδικός Βιβλίου στον ΕΥΔΟΞΟ: 34630
2. Κουράκης Νέστωρ, Τα οικονομικά εγκλήματα. Μέρος Πρώτο: Βασικά ζητήματα της οικονομικής εγκληματικότητας και του οικονομικού ποινικού δικαίου, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2007. Κωδικός Βιβλίου στον ΕΥΔΟΞΟ: 24943
3. Παπακυριάκου Θεόδωρος, Φορολογικό Ποινικό Δίκαιο, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2005. Κωδικός Βιβλίου στον ΕΥΔΟΞΟ: 34610
4. Πιτσελά Αγγελική, Η εγκληματολογική προσέγγιση του οικονομικού εγκλήματος, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2010. Κωδικός Βιβλίου στον ΕΥΔΟΞΟ: 110311

Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία

1. Αλεξιάδη, Σ. (2011). Εγκληματολογία. Έκδ. 5η. Αθήνα, Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα.
2. Αναγνωστόπουλου, Η.Γ. (2001). Απάτη και κοινοτική απάτη (άρθρο τέταρτο έως έκτο Ν. 2803/2000). ΠοινΧρον 51, 759-762.
3. Ανδριανάκη, Ε. (2001). Θυματολογικά. Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
4. Αργυροηλιόπουλου, Η. (2003). Δημόσια και ιδιωτική διαφθορά – Μια de lege ferenda προσέγγιση του φαινιμένου, σε: Ν.Ε. Κουράκη (Επιμ.), Αντεγκληματική Πολιτική ΙΙΙ (7-22). Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
5. Αρχιμανδρίτου, Μ. (1996). Η διαχρονική εξέλιξη της προσέγγισης της ετικέτας. Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα.
6. Bauman Z. (2005). Σπαταλημένες ζωές. Οι απόβλητοι της νεοτερικότητας (Μτφρ. Καρασαρίνης Μάρκος). Αθήνα: Κατάρτι.
7. Beccaria, C.: Περί αδικημάτων και ποινών (Μτφρ. Α. Κοραή σε επανέκδοση, Εισαγωγή Ν.Ε. Κουράκη). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
8. Γαρδίκα, Κ.Γ. (1960). Η Εγκληματολογική Υπηρεσία της Ελλάδος. ΠοινΧρον 10, 496-516.
9. - (1962). Η διεθνής των αστυνομιών συνεργασία. Η Interpol. ΠοινΧρον 12, 385-    403.
10. - (1968). Εγκληματολογία. Τ. Α΄. Τα γενικά και τα ατομικά αίτια των εγκλημάτων. Έκδ. 6η. Αθήναι: ΑΦΟΙ Δ. Τζάκα.
11. Δημόπουλου, Χ. (1988). Η εγκληματολογική προβληματική των σύγχρονων οικονομικών εγκλημάτων. Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
12. - (2005). Η διαφθορά. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
13. Ελληνική Εταιρεία Ποινικού Δικαίου (1993). Τα Οικονομικά εγκλήματα. Πρακτικά του Δ' Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου. Θεσσαλονίκη 1991. Αθήνα: ΑΦΟΙ Π. Σάκκουλα.
14. Giddens, A. (2002). Κοινωνιολογία (Μτφρ., Επιμ., Δ.Γ. Τσαούση). Αθήνα: Gutenberg.
15. Καϊάφα-Γκμπάντι, Μ. (2007).  Η ποινική αντιμετώπιση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος: Μεταξύ διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, ΠοινΧρον 57, τ. 1, 3-19.
16. - (2010). Ποινικοποίηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες: Βασικά χαρακτηριστικά του ν. 3691/2008 και δικαιοκρατικά όρια, σε: Τομέα Ποινικών Επιστημών Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών. Τιμητικός Τόμος Καλλιόπης Δ. Σπινέλλη. Εγκληματολογικές Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις (1115-1129). Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
17. - (2010). Ποινική καταστολή της διαφθοράς στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα: το νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε. στην ευρύτερη διεθνή σκηνή και το εθνικό μας δίκαιο. ΠοινΧρον 60, 3-22 [δημοσιευμένη επίσης σε διευρυμένη μορφή το ίδιο έτος στα Πρακτικά Συνεδρίου που διοργάνωσαν ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά, η Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων και το Κέντρο Διεθνούς & Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου: Σύγχρονες Εξελίξεις του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Ποινικού Δικαίου (139-187). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, περαιτέρω δημοσιευμένη, σε: Α. Ευθ. Χαλκιά (Επιμ.), Η σύγχρονη εγκληματικότητα, η αντιμετώπισή της και η Επιστήμη της Εγκληματολογίας. Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Ιάκωβο Φαρσεδάκη. Τ. ΙΙ (1097-1144). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη].
18. Μανωλεδάκη, Ι. (1989). Η κατάχρηση της ποινικής καταστολής. Ελληνική Επιθεώρηση Εγκληματολογίας, τ. 3-4, 38-57.
19. Παπακυριάκου, Θ. (2005). Φορολογικό ποινικό δίκαιο. Η ποινική προστασία των φορολογικών αξιώσεων του Ελληνικού Δημοσίου και της Ε.Ε. στην ελληνική έννομη τάξη. Αθήνα, Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα.
20. Πιτσελά, Α. (1992). Μέτρηση της εγκληματικότητας με έρευνες θυματοποίησης. Εναλλακτική λύση ή συμπλήρωμα στις εγκληματολογικές στατιστικές; Συμβολή στον Πανηγυρικό Τόμο για τα εικοσάχρονα του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Κοινωνικής Αμύνης (429-445). Θεσσαλονίκη.
21. Σπινέλλη, Δ.Δ. (1996). Η εγκληματικότητα των πολιτικών στην εξουσία (ή εγκληματικότητα του "ψηλού καπέλου"), σε: Τομέας Ποινικών Επιστημών Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών. Μνήμη IΙ. Δασκαλόπουλου, Κ. Σταμάτη, Χρ. Μπάκα. Επιμ. Ν.Ε. Κουράκη. Τ. Γ΄ (1093-1117). Αθήνα: Α.Ν. Σάκκουλα.
22. - (2013). Η εγκληματικότητα των πολιτικών στην εξουσία (ή εγκληματικότητα του «ψηλού καπέλου»). ΠοινΧρον 63 (2013), 4-13.
23. Σπινέλλη, Κ.Δ. (2014). Εγκληματολογία. Σύγχρονες και παλαιότερες κατευθύνσεις. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
24. Σπυράκου, Δ. (1996). Η ποινική ευθύνη των επιχειρήσεων: Εξέλιξη ή παραμόρφωση του ποινικού δικαίου; σε: Τομέας Ποινικών Επιστημών Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών. Μνήμη Ι. Δασκαλόπουλου, Κ. Σταμάτη, Χρ. Μπάκα. Επιμ. Ν.Ε. Κουράκη. Τ. Α' (385-400). Αθήνα: Α.Ν. Σάκκουλα.
25. Τσήτσουρα, Α. (2000). Τα θύματα της οικονομικής εγκληματικότητας, σε: Η. Δασκαλάκη, κ.ά. (Επιμ.), Εγκληματίες και θύματα στο κατώφλι του 21ου αιώνα. Αφιέρωμα στη μνήμη Ηλία Δασκαλάκη (121-126). Αθήνα: ΕΚΚΕ.
26. - (2000). Η πρόληψη και καταστολή της διαφθοράς (δωροδοκίας) στο προσκήνιο της αντεγκληματικής πολιτικής – Η Ποινική Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης. ΠοινΔικ 3, τ. 8-9, 875-880
27. - (2003). Εγκληματικότητα και αντεγκληματική πολιτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, σε: Α. Μαγγανά (Επιμ.), Δικαιώματα του Ανθρώπου. Έγκλημα – Αντεγκληματική Πολιτική. Τιμητικός Τόμος για την Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου. Τ. Β΄ (1405-1422). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
28. Τσόλκα, Ό. (1993). Τα οικονομικά εγκλήματα κατά της δημοσιονομικής πολιτικής του κράτους και υπερκρατικών φορέων, ιδίως της ΕΟΚ, σε: Ελληνική Εταιρεία Ποινικού Δικαίου. Τα οικονομικά εγκλήματα (43-62). Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
29. Albrecht, H.-J. (1993). Kriminologie, σε: G. Kaiser, F. Sack, H. Schellhoss (Επιμ.), Kleines Kriminologisches Wörterbuch. Έκδ. 3η,  308-312.
30. - (1999). Forschungen zur Wirtschaftskriminalität in Europa. Konzepte und empirische Befunde, σε: Schweizerische Arbeitsgruppe für Kriminologie. Wirtschaftskriminalität. Criminalitééconomique. Επιμ. S. Bauhofer, N. Queloz, E. Wyss. (101-130). Chur, Zürich: Rüegger.
31. Albrecht, H.-J., Leppä, S. (Επιμ., 1992). Criminal Law and the Environment. Helsinki: HEUNI.
32. Alexiadis, S. (1994). Dirty Money-Laundering: The Greek Experience. The Journal of Asset Protection and Financial Crime 2, 132-136.
33. Becker, H.S. (1963). Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. London: Macmillan.
34. Bequai, A. (1978). White-Collar Crime. A 20th Century Crisis. Lexington, MA: Lexington.
35. Bitzilekis, N. (2001). Regelungen außerhalb des Strafrechts aus griechischer Sicht, σε: H.J. Hirsch (Επιμ.), Krise des Strafrechts und der Kriminalwissenschaften? (121-123). Berlin: Duncker & Humblot.
36. Durkheim, E. (1895). Les règles de la méthode sociologique. Paris: Alcan (Mτφρ. Λ. Μουσούρου). Αθήνα 1978: Gutenberg.
37. Fattah, E.A. (1997). Criminology: Past, Present and Future. A Critical Overview. Houndmills,κ.ά.: MacMillan.
38. Geis, G., Meier, R.F. (Ed., 1977). White Collar Crime. New York: Free Press.
39. Hentig, Η., von (1948). The Criminal and his Victim. Studies in the Sociobiology of Crime. New Haven/Conn.
40. Jäger, H. (1989). Makrokriminaltät. Studien zur Kriminologie kollektiver Gewalt. Frankfurt/M.: Suhrkamp.
41. Jung, Η. (1993). Viktimologie, σε: G. Kaiser, κ.ά. (Επιμ.), Kleines Kriminologisches Wörterbuch. Έκδ. 3η (582-588). Heidelberg: C.F. Muller.
42. Kaiser, G.1996). Kriminologie. Ein Lehrbuch. Έκδ. 3η. Heidelberg: C.F. Mueller.
43. - (2001). Beständigkeit und Wandel wirtschaftskriminologischer Befunde. Σε: J.B. Ackermann, A. Donatsch, J. Rehberg (Επιμ.), Wirtschaft und Strafrecht. Festschrift für Niklaus Schmid (45-70). Zürich: Schulthess
44. - (2007). Kriminologie als interdisziplinäre und internationale Wissenschaft, σε: H.-J. Schneider (Επιμ.), Internationales Handbuch der Kriminologie. GrundlagenderKriminologie (25-52). Berlin: W. de Gruyter.
45. - (2008). Brennpunkte der Wirtschaftskriminologie. In: U. Sieber, κ.ά. (Επιμ.), Strafrecht und Wirtschaftsstrafrecht. Dogmatik, Rechtsvergleich, Rechtstatsachen. Klaus Tiedemann (1583-1598). Köln: C. Heymann.
46. Karydis, V. (1998). Criminality or Criminalization of Migrants in Greece? An Attempt at synthesis, σε: V. Ruggiero, N. South, I. Taylor (Επιμ.), The New European Criminology. Crime and Social Order in Europe (350-367). London, New York: Routledge.
47. Lemert, E.M. (1951). Social Pathology. New York: McGraw-Hill.
48. Nelken, D. (1994). White Collar Crime, σε: M. Maguire, R. Morgan, R. Reiner (Επιμ.), The Oxford Handbook of Criminology (355-392). Oxford: Clarendon Press.
49. Neubacher, F. (2003). Tribunal der Vernunft oder hilfloser Versuch einer Verrechtlichung? – Acht Thesen zum ständigen Internationalen Strafgerichtshof. Recht und Politik 39, τ. 3, 160-170.
50. Newburn, T. (2007). Criminology. Cullompton, Devon, Portland, Oregon: Willan.
51. Obergfell-Fuchs, J., κ. ά.  (2003). Opferbefragungen in Deutschland und Frankreich. Unterschiedliche Konzeptionen und Vorgehensweisen. MschrKrim 86, τ. 1, 59-73.
52. Panoussis Y. (2009). What is criminology? Στο έργο του ιδίου : Εγκληματολογικοί Ανα-στοχασμοί (305-312). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
53. Papageorgiou, V.A., Vostanis, P. (2000). Psychosocial Characteristics of Greek Young Offenders. The Journal of Forensic Psychiatry 11, No. 2, 390-400.
54. Paraskevopoulos, Ν. (2009). Targeting Majorities. New Orientations of Penal Control, σε: T. Serassis, H. Kania, H.-J.Albrecht (Επιμ.), Images of Crime III. Representations of Crime and the Criminal (27-43). Berlin: Duncker & Humblot.
55. Park, T. (2005). Wirtschaftsstrafverfahren in der Praxis. Neue Kriminalpolitik 17, τ. 4, 147-150.
56. Pitsela, A. (2006). Das statistische Erscheinungsbild der Gewaltkriminalität in Griechenland, σε: Essays in Honour of Professor Terttu Utriainen. Violence – Sanctions and Vulnerabilty. Ed. by Μ. Lohiniva-Kerkelä (479-502). Helsinki: Talentum.
57. - (2010). Länderbericht Griechenland, σε: F. Dünkel, T. Lappi-Seppälä, Ch. Morgenstern, D. van Zyl Smit (Επιμ.), Kriminalität, Kriminalpolitik, strafrechtliche Sanktionspraxis und Gefangenenraten im europäischen Vergleich. Τ. 1 (409-468). Forum: Mönchengladbach.
58. Prittwitz, C. (2008). „Regierungskriminalität“ und „Kriminalität der Mächtigen“, σε: C. Prittwitz, κ.ά. (Επιμ.), Kriminalität der Mächtigen (185-199). Baden-Baden: Nomos.
59. Ruggiero, V. (2008). Crimes of the Powerful: A Case for Anti-Criminology, σε: C. Prittwitz, κ.ά. (Επιμ.), Kriminalität der Mächtigen (282-295). Baden-Baden: Nomos.
60. Schwind, H.-D. (2009). Kriminologie. Eine praxisorientierte Einführung mit Beispielen. Έκδ. 19η. Heidelberg: Kriminalistik.
61. Seebode, M. (2001). Vollzugsrechtliche Reformüberlegungen, σε: Τιμητικός Τόμος για τον καθηγητή Διονύσιο Σπινέλλη. Επιμ. Ν. Κουράκη. Ποινικές επιστήμες στον 21ο αιώνα. Β΄ Τόμος (1005-1017). Αθήνα, Κομοτηνή: Α.Ν. Σάκκουλα.
62. Spinellis, C.D. (1983). Greece. Στο: International Handbook of Contemporary Developments in Criminology. Επιμ. E.H. Johnson. T. Β΄ (289-310). Westport, Conne¬cticut, London: Greenwood Press.
63. Spinellis, C.D. (1997). Crime Rates and Sociopolitical Change: The Case of Greece. Στο έργο της ιδίας: Crime in Greece in Perspective (29-44). Athens, Komotini: A.N. Sakkoulas.
64. Spinellis C.D. (1997). Developments in Criminology in Greece in the Eighties. Στο έργο της ιδίας: Crime in Greece in Perspective (63-90). Athens, Komotini: A.N. Sakkoulas.
65. - (1997). The Brave New World of Ethnic Groups in the Overcrowded Prisons: A Challenge for the Guardians of Human Rights. Στοέργοτηςιδίας. Crime in Greece in Perspective (325-344). Athens, Komotini: A.N. Sakkoulas.
66. - (1998). Attacking Prison Overcrowding in Greece: A Task of Sisyphus? Στο: H.-J. Albrecht, κ.ά. (Επιμ.), Internationale Perspektiven in Kriminologie und Strafrecht. Festschrift für Günther Kaiser (1273-1289). Berlin: Duncker & Humblot.
67. Storbeck. J. (2000). Zentralstellen im Wandel - Europol, σε: Bundeskriminalamt (Επιμ.), Kriminalitätsbekämpfung im zusammenwachsenden Europa (89-100). Neuwied, Kriftel: Luchterhand.