Βυζαντινή Ιστορία Ι (324-1081)

• Εισαγωγή στο ιστορικό αντικείμενο και στα περιεχόμενα του μαθήματος
• Το πρόβλημα του διαχωρισμού των περιόδων της βυζαντινής ιστορίας
• Οι τέσσερις συντελεστές (γενεσιουργοί παράγοντες) και τα κύρια επιμέρους χαρακτηριστικά του βυζαντινού κόσμου
• Η πραγματική ονομασία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
• Οι κατηγορίες πηγών της βυζαντινής ιστορίας

Λέξεις κλειδιά: 324, 395, 565, 641, 1081, 1204, 1453, Άμεσες πηγές, Αντικείμενο, Βυζαντινή αυτοκρατορία, Βυζαντινός κόσμος, Βυζάντιο, Γενεσιουργοί παράγοντες, Διαχωρισμός, Έγγραφα, Εισαγωγή, Ελληνική γλώσσα, Έμμεσες πηγές, Επιμέρους χαρακτηριστικά, Ιστορικό αντικείμενο, Ιστοριογραφικά έργα, Κατηγορίες πηγών, Λατινική γλώσσα, Μέση περίοδος, Μολυβδόβουλλα, Νομίσματα, Νομοθεσία, Ονομασία, Ονοματολογικά, Πηγές, Περιεχόμενα, Περίοδοι / «περιοδολόγηση», Πρακτικά, Πρόβλημα / προβλήματα, Πρώιμη περίοδος Ρωμαίων, αρχή Ρωμαίων, βασιλεία Ρωμαίων, πολιτεία Ρωμαίων, χώρα Ρωμανία, Στόχοι, Συντελεστές, Σφραγίδες, Υπήκοοι, Ύστερη περίοδος, Χρονικές περίοδοι, Χρονογραφίες 

• Αυτοκράτορες και αυτοκρατορικές δυναστείες (4^ος - 11^ος αι.)
• Συνοπτική παράθεση / επισήμανση των κυριότερων γεγονότων και των σημαντικότερων ευρύτερων εξελίξεων από τον 4^ο έως και τον 11^ο αι.
• Χαρτογραφικές απεικονίσεις της Βυζαντινής αυτοκρατορίας (324-1081)

Λέξεις κλειδιά: Αμορίου δυναστεία (ή Φρυγική), Αυτοκράτορες, Βυζαντινή αυτοκρατορία, Γεγονότα, Διάδοχοι, Δουκών δυναστεία, Δυναστείες, Ηρακλείου δυναστεία, Θεοδοσιανή δυναστεία, Ιουστινιάνεια δυναστεία, Ισαύρων δυναστεία (ή Συριακή), Κομνηνών δυναστεία, Κύριες εξελίξεις, Κωνσταντίνεια δυναστεία (ή Φλαβίων), Μακεδονική δυναστεία, Μεσαιωνική, Μέση περίοδος, Περίγραμμα, Περίληψη, Πρώιμη περίοδος, Ρωμανία, Σημαντικότερες εξελίξεις, Σκοτεινοί αιώνες, Χάρτες, Χαρτογραφικές απεικονίσεις

• Η κρίση του Ρωμαϊκού κράτους κατά τον 3^ο αι. και οι μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού (284-305)
• Οι πηγές για τον 4^ο αι.
• Η ριζοσπαστική πολιτική και οι μεταρρυθμίσεις του Κωνσταντίνου Α´ (306/24-337)
• Η σημασία και η αποτίμηση των αλλαγών κατά τα τέλη του 3^ου και τις αρχές του 4^ου αι.

Λέξεις κλειδιά: 3^ος αιώνας, 4^ος αιώνας, Annona / αννώνα / αννόνα, Coloni, Comitatenses, Comitiva rerum privatarum ή rei privatae / υπηρεσία ιδικής περιουσίας, Comitiva sacrarum largitionum / υπηρεσία θείων θησαυρών, Consistorium / κονσιστώριον, Curiae / βουλευτήρια, Dominatus / δεσποτεία, Iugatio - capitatio, Limitanei, Magister officiorum / μάγιστρος θείων οφφικίων, Magisteria militum, Praesentales, Principatus / ηγεμονία, Quaestor sacri palatii / κοιαίστωρ ιερού παλατίου, Sacellum, Sacrum cubiculum, Silentium / σιλέντιον, Solidus / σόλιδος / νόμισμα, Αλλαγές, Αύγουστος, Γαλέριος, Δεύτερη Ρώμη, Διαχωρισμός εξουσιών, Διοικήσεις / dioeceses, Διοίκηση / διοικητική οργάνωση, Διοκλητιανός, Επαρχίες / provinciae, Επαρχότητες πραιτωρίου / praefecturae praetorio, Ίδρυση, Καίσαρας, Κρίση, Κρίσπος, Κωνσταντίνος Α´, Κωνσταντινούπολη / Altera Roma, Κωνστάντιος Χλωρός, Λικίνιος, Μαξέντιος, Μαξιμιανός, Μεταρρυθμίσεις, Μετασχηματισμός, Μιλβία ή Μουλβία Γέφυρα, Νομισματική μεταρρύθμιση, Οικονομία, Πρώιμη βυζαντινή περίοδος, Ρώμη, Σημασία, Στρατός / στρατιωτική οργάνωση, Σύγκλητος Ρώμης / Κωνσταντινούπολης, Τετραρχία, Φαύστα, Φλαβίων δυναστεία / Φλάβιοι, Φόροι / φορολογία, Χριστιανισμός

• Oι διάδοχοι του Κωνσταντίνου Α´ και οι πολιτικές εξελίξεις  μετά το 337
• Το τέλος της «εθνικής» θρησκείας (= πολυθεΐας) και η επικράτηση του χριστιανισμού μετά τη βασιλεία του Ιουλιανού (361-363)
• Η γοτθική απειλή και η πολιτική του Θεοδοσίου Α´ (379-395)
• Η ανακήρυξη του χριστιανισμού ως επίσημης & μοναδικής κρατικής θρησκείας από τον Θεοδόσιο Α´
• Η σταδιακή παρακμή των παλαιών αστικών ελίτ και οι μετασχηματισμοί στον αστικό βίο της πρώιμης Βυζαντινής αυτοκρατορίας
• Ο θεοδοσιaνός «διαχωρισμός» (;) Δύσης και Ανατολής (395) και η σημασία του
• Ανακεφαλαίωση: Μία νέα αυτοκρατορία στα τέλη του 4^ου αι.

Λέξεις κλειδιά: 4^ος αιώνας, Magnus Magnentius, Pontifex maximus / μέγας αρχιερεύς, Αδριανούπολης μάχη (378), Αλαμαννοί, Αννιβαλιανός, Αντιόχεια, Αρειανισμός, Αρκάδιος, Αρμενία, Βαλεντινιανός Α´, Βαλεντινιανός Β´, Βαλεντινιανός Γ´, Βάλης, Βαλκάνια, Βωμός, Γαλατία, Γότθοι, Γρατιανός, Δαλμάτιος, Δούναβης, «Εθνική» θρησκεία, Ευφράτης, Ηλιολατρία, Θεοδόσιος Α´, Θεσσαλονίκη, Ιοβιανός, Ιουλιανός, Ιούλιος Κωνστάντιος, Ιππόδρομος, Ιταλία, Κουάδοι, Κτησιφώντα, Κωνσταντίνος Β´, Κωνστάντιος Β´, Κώνστας Α´, Μεσοποταμία, Νίκης βωμός, Ονώριος, Πέρσες, Πολυθεΐα, Ρήνος, Ρουφίνος, Σαρμάτες, Στηλίχων, Στρασβούργο, Σύγκλητος, Σύνορο, Σφαγή, Φριτιγέρνης, Χριστιανική Εκκλησία, Χριστιανισμός

• Οι πηγές για τον 5^ο αι.
• Οι αυτοκράτορες κατά τον 5^ο αι.
• Οι σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις (395-518)
• Το γοτθικό πρόβλημα στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας
• Ο Θεοδόσιος Β´ (408-450) και οι διάδοχοί του
• Η πτώση της ρωμαϊκής Δύσης και η επιβίωση της βυζαντινής Ανατολής κατά τον 5^ο αι.
• Το πολίτευμα, οι πολιτειακοί παράγοντες και το αυτοκρατορικό αξίωμα στο πρώιμο Βυζαντινό κράτος
• Οι θεολογικές / δογματικές και λοιπές ενδοεκκλησιαστικές έριδες, οι αιρέσεις και ο ορισμός του ορθοδόξου δόγματος μέσω των πρώτων Οικουμενικών συνόδων

Λέξεις κλειδιά: 5^ος αιώνας, Imperator Caesar Augustus, Αέτιος, Αλάριχος, Αλεξάνδρεια, Άλωση, Αναγόρευση αυτοκράτορα, Ανάδειξη αυτοκράτορα, Ανθέμιος, Αντιγοτθικό κόμμα, Αντιόχεια, Αρκάδιος, Άσπαρ, Αττίλας, Αύγουστος, Αυτοκρατορία, Αυτοκράτωρ, Βαλκάνια / Χερσόνησος Αίμου, Βάνδαλοι, Βασιλεύς Ρωμαίων, Βασιλίσκος, Βένετοι, Βησιγότθοι, Γ´ Οικουμενική σύνοδος Εφέσου, Γαϊνάς, Γιζέριχος, Γοτθικό κόμμα, Γότθοι, Δ´ Οικουμενική σύνοδος Χαλκηδόνας, Δεσποτεία / dominatus, Δεσπότης / dominus, Δήμοι, Διάδημα, Διόσκορος, Δούναβης, Εισβολές, Εκκλησία, Εκλογή αυτοκράτορα, Ενωτικόν, Ευτρόπιος, Ευτυχής, Ζήνων, Ζώσιμος, Ηγεμονία / principatus, Θεοδοσιανό τείχος, Θεοδοσιανός κώδιξ / Codex Theodosianus, Θεοδόσιος Β´, Θεοδώριχος, Ιεροσόλυμα, Ίσαυροι, Ιταλία, Κατάρρευση, Κύριλλος πατριάρχης Αλεξανδρείας, Κωνσταντινούπολη, Λέων Α´, Λέων Β´, Ληστρική σύνοδος Εφέσου (449), Μαϊοριανός, Μαρκιανός, Μονοφυσιτισμός, Νεστοριανισμός, Νεστόριος, Οδόακρος, Ομοούσιον, Ονώριος, Ορθοδοξία, Οστρογότθοι, Ούννοι, Πατριαρχεία, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Πηγές, Πολιτειακοί παράγοντες, Πολίτευμα, Πουλχερία, Πράσινοι, Πρίσκος, Πτώση, Ρήνος, Ρουφίνος, Ρωμανία, Ρώμη, Ρωμύλος Αυγουστύλος, Στέψη αυτοκράτορα, Στηλίχων, Στρατός, Σύγκλητος, Σύμβολο πίστεως, Σύνορο, Φράγκοι, Χριστολογικές διαμάχες

• Οι πηγές για τον 6^ο αι.
• Η ιουστινιάνεια νομοθεσία
• Οι αυτοκράτορες του 6^ου αι.
• Αναστάσιος Α´ και Ιουστίνος Α´
• Η άνοδος του Ιουστινιανού Α´, η οικουμενική πολιτική του, τα επιτεύγματα, τα όρια και η βαριά κληρονομιά της
• Το ιουστινιάνειο νομοθετικό, διοικητικό και οικοδομικό έργο

Λέξεις κλειδιά: 6^ος αιώνας, Corpus iuris civilis, Reconquista / ανάκτηση, Άβαροι / Αβαροσλάβοι, Αγαθίας, Αγία Σοφία, Ακακιανό σχίσμα, Αναστάσιος Α´, Αντιόχεια Συρίας, Απέραντος ειρήνη, Αφθαρτοδοκητισμός, Αφρική, Βαλκάνια, Βάνδαλοι, Βελισάριος, Γελίμερος, Δάρας, Δούναβης, Έδικτον Αβύδου, Εισηγήσεις / Instituta, Εξαρχάτα, Θεοδώρα, Θευδάτος, Ιουστινιάνειος κώδικας / Codex Iustinianus, Ιουστινιανός Α´, Ιουστίνος Α´, Ιουστίνος Β´, Καρχηδόνα, Κωδικοποίηση νόμων, Κωνσταντινούπολη, Λογγοβάρδοι, Μαυρίκιος, Μονοφυσίτες, Ναρσής, Νεαρές / Novellae, Νομοθεσία, Οικοδομικό έργο, Οστρογότθοι, Ουίττιγις, Πανδέκτης / Digesta, Περσία, Πηγές, Προκόπιος, Ραβέννα, Ρώμη, Σίρμιον, Σλαβικά φύλα, Στάση του Νίκα, Συνθήκη του 591, Τιβέριος Β´, Τρία κεφάλαια, Τριβωνιανός, Τωτίλας, Φράγκοι, Φωκάς

• Οι πηγές για τους λεγόμενους «σκοτεινούς αιώνες του Βυζαντίου» (7^ος - 8^ος αι.)
• Σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις και γεγονότα κατά τον 7^ο αι.
• Oι Βυζαντινοί αυτοκράτορες κατά τον 7^ο αι.
• Ο βυζαντινο-περσικός πόλεμος επί Φωκά και Ηρακλείου (602/03-627/28)
• H απόκρουση των Αβαροσλάβων κατά την πολιορκία της Κων/πολης (626)
• Μονοενεργητισμός και μονοθελητισμός

Λέξεις κλειδιά: 7^ος αιώνας, Άβαροι, Αβαροσλάβοι, Ακάθιστος ύμνος, Ανατολικό σύνορο, Αρμενία, Βαλκάνια / Χερσόνησος του Αίμου, Βώνος μάγιστρος, Γεώργιος Πισίδης, Έκθεση, Εκλογή των νόμων, Ζ’ Οικουμενική σύνοδος, Ηράκλειος, Ηράκλειος-Κωνσταντίνος, Ηρακλεωνάς, Θαύματα Αγίου Δημητρίου, Θεοφάνης, Κωνσταντινούπολη, Μαρτίνα, Μικρά Ασία, Μονοενεργητισμός, Μονοθελητισμός, Μονοφυσίτες, Νινευής μάχη (627), Ορθόδοξοι, Πάπας, Πασχάλιον χρονικόν, Πατριάρχης Νικηφόρος, Πέρσες, Πηγές, Πόλεμος, Πολιορκία του 626, Ραζάτης, Σαήν, Σαρβαραζάς, Σέργιος πατριάρχης Κων/πόλεως, Σκοτεινοί αιώνες, Σλαβικά φύλα, Συνθήκη, Συρία, Σωφρόνιος πατριάρχης Ιεροσολύμων, Φαβία - Ευδοκία, Φωκάς, Χαγάνος, Χάζαροι, Χοσρόης

• Ο προφήτης Μωάμεθ και το Ισλάμ, οι αραβικές κατακτήσεις και η πτώση της ελληνορωμαϊκής Ανατολής (μέσα 7^ου αι.)
• Οι διάδοχοι του Ηρακλείου (πολιτειακά, ιδεολογικές και κοινωνικές τάσεις κατά τον 7^ο αι.)
• Η απόκρουση των δύο άμεσων αραβικών απειλών κατά της Κων/πολης (ca. 674-678; και 717-718)
• Οι πολιτικές επιπτώσεις της αραβικής επέκτασης και της μετέπειτα απόκρουσης των Αράβων και η «στροφή» της βυζαντινής πολιτειακής θεωρίας  
• Η σλαβική και η βουλγαρική εγκατάσταση στα Βαλκάνια (7^ος αι.), οι εδαφικές και λοιπές απώλειες και η διατήρηση του ελέγχου της νότιας Χερσονήσου του Αίμου από το Βυζάντιο (7^ος - 8^ος αι.)

Λέξεις κλειδιά: 7^ος αιώνας, Magisteria militum, Qaddisiyya μάχη (637), Α´ αραβική πολιορκία Κων/πολης, Αθήνα, Αίγυπτος, Αίμος, Ακροηνός / Ακροϊνός, Αλεξάνδρεια, Αλή, Άραβες, Αρμενία, Αρτέμιος - Αναστάσιος, Άρχοντες Σλάβων, Ασπαρούχ, Αφομοίωση, Αψίμαρος-Τιβέριος, Β´ αραβική πολιορκία Κων/πολης, Βαάνης, Βαϊουνίτες, Βαλκάνια / Χερσόνησος του Αίμου, Βαρδάνης-Φιλιππικός, Βελεγεζίτες, Βερζίτες, Δαμασκός, Δεσποτική ειρήνη, Δούναβης, Δρογουβίτες, Εγίρα, Εγκατάσταση, Εζερίτες, Ελληνορωμαϊκή Ανατολή, Επτά γενεές, Ηράκλειος, Θεοδόσιος Γ´, Θεόδωρος σακελλάριος, Θεσσαλονίκη, Ιερμουχθάς / Ιερομίακας / Γιαρμούκ, Ιεροσόλυμα, Ιουστινιανός Β´, Ισλάμ, Ιταλία, Κατάρρευση, Κοράνι, Κύρος Αλεξανδρείας, Κωνσταντίνος Δ´, Κώνστας Β´, Λεόντιος, Μεδίνα, Μέκκα, Μελιγγοί, Μεσοποταμία, Μονοφυσίτες, Μουσουλμάνοι, Μωαβίας, Μωάμεθ προφήτης, Οθμάν, Ομαϋάδες, Οψίκιον, Παλαιστίνη, Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος, Πέρσες / Περσία, Πόλεμος, Πολιτειακή θεωρία, Πρωτοβούλγαροι / Βούλγαροι, Πτώση, Ρυγχίνοι / Ρήχιοι, Σαγουδάτοι, Σεβέρεις, Σιίτες, Σικελία, Σκλαβηνίες, Σλαβικά φύλα, Σλάβοι,  Σμολεάνοι, Σουνίτες, Στ΄ Οικουμενική σύνοδος, Στρατηγία Ανατολικών, Στρατηγία Αρμενιάκων, Στρυμονίτες, Συρακούσες, Συρία, Σωφρόνιος πατριάρχης Ιεροσολύμων, Τύπος, Υγρό πυρ, Φωκάς, Χάλεδ(ος), Χαλιφάτο, Χαλίφης, Χοσρόης

• Oι Βυζαντινοί αυτοκράτορες κατά τον 8^ο αι.
• Οι κύριες στρατιωτικές εξελίξεις κατά τον 8^ο αι.
• Η υποχώρηση του αστικού βίου και ο λεγόμενος «εξαγροτισμός» της αυτοκρατορίας (7^ος - 8^ος αι.)
• Οι μεταβολές στην οικονομία (7^ος - 8^ος αι.)
• Οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές στην κεντρική και επαρχιακή διοίκηση (7^ος - 9^ος αι.)
• Η νέα «θεματική» περιφερειακή και στρατιωτική οργάνωση του κράτους (μέσα 8^ου αι. κ.ε.)
• Η εικονοκλαστική διαμάχη επί Ισαύρων (726-787)

Λέξεις κλειδιά: 8^ος αιώνας, 9^ος αιώνας, Αγχίαλος, Ακροηνού ή Ακροϊνού μάχη, Αλλαγές, Ανθύπατοι επαρχιών, Αποθήκες, Αστικά κέντρα, Αστικός βίος, Αυτοκράτορες, Β´ αραβική πολιορκία Κωνσταντινούπολης, Βαττάλ, Βεστιάριον, Βούλγαροι, Βυζάντιο / Βυζαντινή αυτοκρατορία, Γαιοκτήμονες, Γερμανίκεια, Δημόσιος κανών, Διοίκησις, Διοικητές, Δυνατοί, Εγνατία οδός, Ειδικόν / Λογοθέσιον του ειδικού, Εικονοκλαστική διαμάχη, Εικονομαχία, Ειρήνη, Ενορία, Εξαγροτισμός, Εξισωτές, Επόπτες, Έφεσος, Ζ´ Οικουμενική σύνοδος, Θέματα, Ίσαυροι, Καπνικόν, Κατώτερα στρώματα πληθυσμού, Κοινότητα / ομάς χωρίου, Κομμερκιάριοι, Κριτές, Κωνσταντίνος Ε´, Λέων Γ´ Ίσαυρος, Λιθοσώρια, Λογοθέσιον γενικού, Λογοθέσιον δρόμου, Λογοθέσιον στρατιωτικού, Λογοθέτης των σχολών, Μασαλμάς, Μάχες, Μελίχ, Μεσαία τάξη πληθυσμού, Μεταβολές, Μεταρρυθμίσεις, Μιχαήλ Λαχανοδράκοντας, Μοναχοί, Νέα κοινωνία, Νέο κράτος, Οδικό δίκτυο, Οξύς δρόμος, Ορθοδοξία, Οψίκιον, Παρακμή, Πάροικοι, Πόλεις, Πραίτωρες / πραίτορες, Πρωτονοτάριοι, Σέκρετον σακέλλης, Σκοτεινοί αιώνες, Σουλεϋμάν, Στρατηγίες, Στρατηγός, Στρατιωτικές εξελίξεις, Στρατιωτική οδός, «Στρατιωτικοποίηση» επαρχιακής διοίκησης, Συγκλητική αριστοκρατία, Σύνοδος Ιερείας, Συνωνή, Συριακή δυναστεία, Τάγματα / τάγμα, Ταξάτοι, Ταξεώτες, Ταράσιος, Τελέριγος, Τελέτζης, Υγρό πυρ, Υποχώρηση, Χαλίφης, Χαλκή Πύλη, Χαρτουλάριοι

• Οι πηγές για τον 9^ο αι.
• Αυτοκράτορες και δυναστείες της περιόδου
• Χάρτες και σημαντικότερες εξελίξεις - γεγονότα της περιόδου
• Ο Φράγκος ηγεμόνας Καρλομάγνος και η έριδα για τον αυτοκρατορικό τίτλο με το Βυζάντιο
• Η βουλγαρική απειλή επί χάνου Κρούμου στις αρχές του 9^ου αι.
• Οι μεταρρυθμίσεις («κακώσεις») του αυτοκράτορα Νικηφόρου Α´ (802-811)
• Η αραβική επέκταση στη Μεσόγειο (απώλεια Κρήτης, Σικελίας) και η καταστροφή του Αμορίου
• Η β´ χρονική φάση (ca. 815-842) και το οριστικό τέλος της Εικονομαχίας (843)
• Κύριλλος και Μεθόδιος: Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων και των Βουλγάρων επί Μιχαήλ Β´
• Ο λόγιος πατριάρχης Φώτιος και το λεγόμενο «Φωτίειον σχίσμα»
• Ο Βασίλειος Α´ και η αιματηρή άνοδος της Μακεδονικής δυναστείας (867)

Λέξεις κλειδιά:

9^ος αιώνας, Αίρεση, Αμόριον, Αμορίου δυναστεία ή Φρυγική, Ανατολικό σύνορο, Απόστολοι Σλάβων, Απώλειες, Άραβες, Αυτοκράτορες, Βαλκάνια / Χερσόνησος Αίμου, Βάρδας, Βασίλειος Α´, Βουλγαρία / Βούλγαροι, Βυζάντιο / Βυζαντινή αυτοκρατορία, Γλαγολιτικό αλφάβητο, Δυναστείες, Εικονομαχία, Ειρήνη Αθηναία, Εκχριστιανισμός, Εμιράτο Μελιτηνής, Επιτεύγματα, Θέματα, Θεοδώρα, Θεόφιλος, Θωμάς Σλάβος, Ιταλία, Κακώσεις, Κρούμος χάνος Βουλγάρων, Κυριακή Ορθοδοξίας, Κυριλλικό αλφάβητο, Κύριλλος - Κωνσταντίνος, Λαλακάοντα ποταμού μάχη, Λέων Ε´ «Αρμένιος», Μακεδονική δυναστεία, Μάχη, Μεθόδιος, Μεταρρυθμίσεις, Μέτρα, Μικρά Ασία, Μιχαήλ Β´, Μιχαήλ Γ´, Μιχαήλ  Α´ Ραγκαβές, Μοραβία, Νάσαρ, Νικήτας Ωορύφας, Νικηφόρος Α´, Παυλικιανοί, Πετρωνάς, Πηγές, Σλαβικά φύλα, Σλάβοι, Σύνοδος, Φωτίειον σχίσμα, Φώτιος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

• Οι πηγές για τον 10^ο αι.
• Η «βυζαντινή εποποιία» (ca. 960-1025) και οι παράγοντες που οδήγησαν στην επίτευξή της
• Οι αυτοκράτορες της περιόδου και η πολιτική σταθερότητα
• Η οικονομική και η δημογραφική άνοδος της αυτοκρατορίας κατά το 10^ο αι.
• Oι κοινωνικές εξελίξεις στην ύπαιθρο και ο ρόλος των «δυνατών»(= ισχυρών μικρασιατικών οικογενειών)
• Η στρατιωτική ισχυροποίηση του Βυζαντίου, ο παλαιός «θεματικός» και ο νέος μισθοφορικός στρατός
• Τα γεγονότα (βυζαντινή επέκταση στην Ανατολή, υποταγή Βουλγαρίας στα Βαλκάνια, ισχυροποίηση Βυζαντίου στη νότια Ιταλία)
• Χάρτες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και των γειτόνων της κατά τον 10^ο και τις αρχές του 11^ου αι.

Λέξεις κλειδιά: 10^ος αιώνας, Αλληλέγγυον, Άλωση Θεσσαλονίκης (904), Ανατολή, Ανατολικό σύνορο, Αντιόχεια, Αριστοκρατία, Αρκαδιούπολης μάχη, Αυτοκράτορες, Βαλκάνια / Χερσόνησος Αίμου, Βάρδας Σκληρός, Βάρδας Φωκάς, Βασίλειος Βοϊωάννης, Βασίλειος Β´ «Βουλγαροκτόνος», Βλαδίμηρος τσάρος Ρώσων, Βουλγαρία / Βούλγαροι, Δημογραφική άνοδος, Δορύστολον / Δορόστολον, Δυνατοί, Έγγεια ιδιοκτησία, Εισβολή, Επέκταση, Εποποιία, Θέματα / θεματικός στρατός, Θεοφανώ, Θεσσαλονίκη, Ισχυροποίηση, Ιταλία, Ιωάννης Α´ Τζιμισκής, Καππαδοκία, Κατάληψη, Κλειδίου μάχη (1014), Κομητόπουλοι, Κρήτη, Κωνσταντίνος Ζ´ Πορφυρογέννητος, Κωνσταντίνος Η´, Λέων Στ´ «Σοφός», Λέων Τριπολίτης, Μακεδονική δυναστεία, Μισθοφόροι, Νεαρές, Νικηφόρος Ξιφίας, Νικηφόρος Ουρανός, Νικηφόρος Β´ Φωκάς, Νομοθεσία, Οικονομική άνοδος, Παράγοντες, Πέτρος Α´ τσάρος Βουλγάρων, Πηγές, Πολιτική σταθερότητα, Ρωμανός Β´, Ρωμανός Λακαπηνός, Σαμουήλ τσάρος Βουλγάρων, Σβιατοσλάβος τσάρος Ρώσων, Σπερχειού μάχη, Στρατός, Συμεών τσάρος Βουλγάρων, Χάνδακας, Χάρτες

• Οι πηγές για τον 11^ο αι.
• Βυζαντινοί αυτοκράτορες κατά τον 11^ο αι.
• Το τέλος της Μακεδονικής δυναστείας και η μετέπειτα πολιτική αστάθεια
• Η πρόσκαιρη οικονομική ευμάρεια και η πνευματική άνθηση
• Οι πρώτες αρνητικές εξελίξεις μετά τη βυζαντινή εποποιία των 10^ου - 11^ου αι.:
• Η παρακμή των «θεμάτων» και η νέα διοικητική & στρατιωτική οργάνωση της αυτοκρατορίας
• Η εμφάνιση νέων εχθρών στα σύνορα του κράτους (Τούρκοι, Πετσενέγοι, Νορμανδοί)
• Το Σχίσμα Ανατολικής και Ρωμαϊκής Εκκλησίας (1054)
• Οι τουρκικές εισβολές και η κατάρρευση της βυζαντινής Μικράς Ασίας (ca. 1045-1085)
• Οι λόγοι της εξασθένισης του Βυζαντίου κατά τον 11^ο αι.
• Χάρτες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και των γειτόνων της κατά τον 11^ο αι.

Λέξεις κλειδιά: 11^ος αιώνας, Alp Arslan Σελτζούκος σουλτάνος, Togrul beg Σελτζούκος σουλτάνος, Αλέξιος Κομνηνός, Αναγραφείς, Αντίφαση, Αρμενία / Αρμένιοι, Αστάθεια, Αυτοκράτορες, Αυτοκράτορες, Βαλκάνια / Χερσόνησος Αίμου, Βασίλειος Β´, Γεώργιος Μανιάκης, Διαδοχή, Δουκάτα, Δούκες, Εισβολές / εισβολή, Εμφύλιος, Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα, Ευμάρεια, Ζωή Πορφυρογέννητη, Θέματα, Θεοδώρα, Ισχύς, Ιταλία, Ιωάννης Ζωναράς, Ιωάννης Σκυλίζης, Καρδινάλιος Ουμβέρτος, Κατάρρευση, Κατεπανάτα, Κατεπάνω, Κριτές, Κωνσταντίνος Η´, Κωνσταντίνος Ι´ Δούκας, Κωνσταντίνος Μονομάχος, Λέων Θ´ πάπας, Μακεδονική δυναστεία, Μαντζικέρτ μάχη (1071), Μικρά Ασία, Μιχαήλ Ατταλειάτης, Μιχαήλ Κηρουλάριος πατριάρχης Κων/πόλεως, Μιχαήλ Δ´ Παφλαγόνας, Μιχαήλ Ζ´ Δούκας, Μιχαήλ Στ´ «Στρατιωτικός», Μιχαήλ Ψελλός, Μπάρι / Βάρη / Βάρις, Νικηφόρος Βοτανειάτης, Νικηφόρος Βρυέννιος, Νομάδες, Νορμανδοί, Ουμβέρτος καρδινάλιος, Παρακμή, Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος, Πετσενέγοι, Πηγές, Πνευματική άνθηση, Πόλεμος, Πολιτικόν γένος, Πραίτωρες / πραίτορες, Πτώση, Ρωμανός Γ´ Αργυρός, Ρωμανός Δ´ Διογένης, Σελτζούκοι, Στάσεις, Στασιαστικά κινήματα, Στρατηγοί, Στρατιωτικόν γένος, Σχίσμα 1054, Τούρκοι, Τουρκομάνοι, Φατιμίδες Αιγύπτου, Φορολόγοι

• Παράθεση και σχολιασμός χαρτών
• Γενικά συμπεράσματα
• Συζήτηση
• Οδηγίες για τις εξετάσεις

Λέξεις κλειδιά: Αλλαγές, Ανασκόπηση, Απορίες, Βυζαντινή αυτοκρατορία, Βυζάντιο, Διάβασμα, Διοίκηση / διοικητική οργάνωση, Εκκλησία, Εξετάσεις, Εχθροί, Θεσμοί, Μέση βυζαντινή περίοδος, Μεταρρυθμίσεις, Οικονομία, Περίληψη, Πρώιμη βυζαντινή περίοδος, Ρωμανία,  Ρώμη, Στρατός / στρατιωτική οργάνωση, Συζήτηση, Συμπεράσματα, Ύλη εξετάσεων, Φόροι / φορολογία, Χάρτες, Χριστιανισμός

• Περιεχόμενα, στόχοι, αντικείμενο μαθήματος
• Ύλη μαθήματος για τις εξετάσεις
• Ειδική βιβλιογραφία
• Πλάνο μαθημάτων

Λέξεις κλειδιά: 1081, 324, Ανάλυση, Αντικείμενο, Βιβλιογραφία, Βυζαντινή αυτοκρατορία, Βυζάντιο, Διάβασμα, Εισαγωγή, Εξέταση / εξετάσεις, Εργασίες, Μάθημα / μαθήματα, Μελέτες, Μέση βυζαντινή περίοδος, Περίγραμμα, Περιεχόμενο / περιεχόμενα, Πίνακας, Πλάνο, Πρώιμη βυζαντινή περίοδος, Στόχος / στόχοι, Ύλη εξετάσεων, Φοιτητές