Αισθητική και Πολιτική

Διδάσκων: Γεώργιος Ζωγραφίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής

Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Ματίνα- Ιωάννα Κυριαζοπούλου

Εισαγωγικά στοιχεία για τη θεματική της σχέσης αισθητικής/τέχνης και πολιτικής (1^η ενότητα). Αρχαία ελληνική τέχνη και σκέψη: η πολιτική διάσταση της αρχαίας τραγωδίας στην αθηναϊκή δημοκρατία (2^η ενότητα), η πλατωνική καταδίκη της τέχνης στο πλαίσιο της ιδανικής πολιτείας (3^η ενότητα), η αυτοκρατορική ιδεολογία και οι πηγές της τέχνης στην ύστερη αρχαιότητα (4^η ενότητα). Μεσαίωνας: θεολογία, πολιτική και αισθητική στη Βυζαντινή Εικονομαχία (5^η ενότητα). Η μαρξιστική αισθητική και οι προεκτάσεις της: οι αντιλήψεις των Marx/Engels (6^η ενότητα), ζητήματα (σοσιαλιστικού) ρεαλισμού στο μυθιστόρημα, στο θέατρο και στις εικαστικές τέχνες (7^η και 8^η ενότητα). Πολιτική και τέχνη στον φουτουρισμό και σε δυστοπίες του 20^ου αι. (9^η ενότητα). Ναζισμός και τέχνη (10^η ενότητα). Θεμελιώδης οντολογία, έργο τέχνης και πολιτική στον Heidegger (11^η ενότητα). Μεταμαρξιστική αισθητική: Κριτική θεωρία/Adorno (12^η ενότητα) και ιδεολογία και τέχνη /T. Eagleton. (13^η ενότητα). Λογοτεχνία και πολιτική στη νεοελληνική λογοτεχνία (14^η ενότητα).

Οι μεταπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες του ΠΜΣ Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (κατ’ επιλογήν υποχρεωτικό).

Φοιτητές/τριες άλλων Τμημάτων των Σχολών Ανθρωπιστικών Επιστημών με ενδιαφέρον για τη θεματική περιοχή της Φιλοσοφίας, της Φιλοσοφίας της Τέχνης και της Πολιτικής (ελεύθερη επιλογή).

Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της προβληματικής της σχέσης του αισθητικού λόγου, της τέχνης και της πολιτικής.

Οι φοιτητές/τριες αναμένεται ότι θα είναι σε θέση:

• να γνωρίσουν σημαντικές φιλοσοφικές αντιλήψεις για τον ρόλο της τέχνης μέσα στην (ιδεατή ή ιστορική) κοινωνία,
• να αναλύουν και να ερμηνεύουν τα φιλοσοφικά κείμενα που θεματοποιούν την παραπάνω προβληματική,
• να αναγνωρίσουν την παραλληλία και τις τομές του φιλοσοφικού – αισθητικού λόγου και της ίδιας της τέχνης και της πρακτικής της, μέσα από στοχευμένη ανάγνωση στιγμών της ιστορίας της τέχνης,
• να παρουσιάζουν προφορικά και να συζητούν τα θέματα που θα αναλάβουν,
• να αφομοιώσουν την ερευνητική μεθοδολογία: σύνταξη βιβλιογραφίας, αναζήτηση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και σε ιστοτόπους, περίληψη ξενόγλωσσων μελετών,
• να ασκηθούν στη γραφή φιλοσοφικού δοκιμίου, στο οποίο καλούνται να υποστηρίξουν ή να ανατρέψουν μία φιλοσοφική θέση, και τελικής εργασίας.

Δεν υπάρχουν προτεινόμενα/διανεμόμενα συγγράμματα στις μεταπτυχιακές σπουδές.

Γενική βιβλιογραφία

• Adorno, Th., Αισθητική θεωρία, μτφ. Λ. Αναγνώστου. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2000 (1970).
• Adorno, Th. & Μ. Horkheimer, Διαλεκτική του Διαφωτισμού, μτφ. Λ. Αναγνώστου. Αθήνα: Νήσος, 2010.
• Adorno, Th., M. Horkheimer κ.ά., Τέχνη και μαζική κουλτούρα, μτφ. Ζ. Σαρίκας. Αθήνα: Ύψιλον/βιβλία, 1984.
• Benjamin, A. (επιμ.), Walter Benjamin and Art. London: Continuum, 2005.
• Benjamin, W., Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνολογικής του αναπαραγωγιμότητας, μτφ. Φ. Τερζάκης. Αθήνα: Επέκεινα, 2013.
• Besançon, A., L'image interdite: Une histoire intellectuelle de l'iconoclasme. Paris: Fayard, 1994.
• Bleiker, R., Aesthetics and World Politics. London: Palgrave MacMillan, 2009.
• Bloch, E., G. Lukács, B. Brecht, W. Benjamin & Th. Adorno, Aesthetics and Politics. London: Verso, 1977.
• Bourdieu, P. Η διάκριση: Κοινωνική κριτική της καλαισθητικής κρίσης, μτφ. Κική Καψαμπέλη. Αθήνα: Πατάκης, 2002 (1979).
• Cova, H., Art et Politique: Les Aléas d’un Projet esthétique. Essai sur la projection politique de l’art. Paris: L’Harmattan, 2005.
• Dubin, S., Arresting images: Impolitic art and uncivil actions. London: Routledge, 1992.
• Eagleton, T., Η Ιδεολογία του Αισθητικού, μτφ. Εσπερίδες – Σ. Ρηγοπούλου. Αθήνα: Πολύτροπον, 2006.
• Ferenc, F. & K. Ziarek, Τέχνη και ριζοσπαστικότητα: Λούκατς, Χάιντεγγερ, Αντόρνο, μτφ. Γ. Λυκιαρδόπουλος. Αθήνα: Ύψιλον/βιβλία, 2006.
• Ferry, L., Homo aestheticus, μτφ. Χ. Μπακονικόλα & Φ. Σιατίτσας. Αθήνα: Ευρυδίκη, 2011.
• Freedman, L., The offensive art: political satire and its censorship. Westport, Conn.: Praeger, 2009.
• Grindon, G. (επιμ.), Aesthetics and Radical Politics. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, 2008.
• Groys, B., Art and Power. Cambridge, Mass.: MIT Press, 2008.
• Kemal, S. & Ι. Gaskell (επιμ.), Politics and Aesthetics in the Art. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Kymlicka, W., Liberalism, Community and Culture. Oxford: Oxford University Press, 1989.
• Lachaud, J.-M. (επιμ.), Art et Politique. Paris: L’Harmattan, 2006.
• Lachaud, J.-M. & O. Neveux (επιμ.), Changer l’art, transformer la société. Paris: L’Harmattan, 2009.
• Marcuse, H., H αισθητική διάσταση. Προς μια κριτική της Μαρξιστικής αισθητικής, μτφ. Μ. Μωραΐτης. Αθήνα: Θαυματρόπιο, 1984.
• Matthew, A., Fascist Visions: Art and ideology in France and Italy. Princeton, N.J. : Princeton University Press, 1997.
• Panofsky, E., Gothic architecture and scholasticism. New York: Meridian, 1951.
• Rancière, J., Le Spectateur Émanicipé. Paris: La Fabrique, 2008.
• Rancière, J., Μερισμός του Αισθητικού. Αισθητική και Πολιτική, μτφ. Θ. Παραδέλλης. Αθήνα: Εκδόσεις του εικοστού πρώτου, 2012.
• Ravetto, C., The Unmaking of Fascist Aesthetics. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2001.
• Toby, C., Art and Propaganda in the twentieth century: The political image in the age of mass culture. New York: Harry Abrams, 1997.
• Williams, R., Ο μαρξισμός και η λογοτεχνική κριτική, μτφ. Γ. Αζαριάδης. Αθήνα: Ύψιλον, 1981.
• Πλάτων, Πολιτεία, βιβλία 3 κ 10 (σειρά Oxford Classical Texts) / μτφ. Ν.Μ. Σκουτερόπου­λου. Αθήνα: Πόλις, 2002.
• Καβουλάκος, Κ., Τραγωδία και ιστορία: Η κριτική του νεωτερικού πολιτισμού στο νεανικό έργο του Γκέοργκ Λούκατς. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2012.
• Μαρξ, Κ. & Φ. Ένγκελς, Για την τέχνη, μτφ. Σ. Χρυσικόπουλος. Αθήνα: Εξάντας, 1975.
• Σταυρακάκης, Γ. & Κ. Σταφυλάκης (επιμ.), Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη. Αθήνα: Εκκρεμές, 2008
• Τριανταφυλλίδης, Δ. (επιμ.), Ολοκληρωτισμός και τέχνη. Αθήνα: Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις, 2007.