Παράγοντες Συμμετοχής Ενηλίκων στην Εκπαίδευση

Διδάσκων: Γεώργιος Ζαρίφης

http://www.gkzarifis.com/aboutme.htm

Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Χριστίνα Πάσχου

ΕΝΟΤΗΤΑ Α’ ΠΡΟΣΒΑΣΗ, ΚΙΝΗΤΡΟΤΗΤΑ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΜΗ‐ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: Εννοιολογική οριοθέτηση στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων.

ΜΑΘΗΜΑ 1^ο Η ΚΙΝΗΤΗΡΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ
Μαθησιακές ανάγκες και κίνητρο συμμετοχής, ενίσχυση/υποβιβασμός του κινήτρου συμμετοχής και ο ρόλος του εκπαιδευτή.

ΜΑΘΗΜΑ 2^ο ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Ζητήματα πρόσβασης ενηλίκων στην εκπαίδευση, ειδικές ομάδες, προσεγγίσεις διεθνών οργανισμών.

ΜΑΘΗΜΑ 3^ο ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Παράγοντες διευκόλυνσης και ενίσχυσης της συμμετοχής ενηλίκων στην εκπαίδευση, και ζητήματα μη συμμετοχής.

ΕΝΟΤΗΤΑ Β’ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Έρευνες, τυπολογίες και ερμηνευτικά μοντέλα για τη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση.

ΜΑΘΗΜΑ 4^ο ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ
Τυπολογίες ενηλίκων εκπαιδευομένων, η τυπολογία του Houle, συνολικές προσεγγίσεις για τη συμμετοχή των ενηλίκων σε οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

ΜΑΘΗΜΑ 5^ο Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ιστορική εξέλιξη, τύποι και τρόποι έρευνας των παραγόντων συμμετοχής και μη συμμετοχής ενηλίκων στην εκπαίδευση, μεθοδολογικοί περιορισμοί, παραδείγματα από έρευνες.

ΜΑΘΗΜΑ 6^ο ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΜΕΡΟΣ Ι
Η θεωρία των δυναμικών πεδίων (force‐field analysis), η θεωρία της συνταύτισης (congruence model), το θεωρητικό παράδειγμα ‘προσδοκία‐ σθένος (expectancy‐valence paradigm).

ΜΑΘΗΜΑ 7^ο ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΜΕΡΟΣ ΙΙ
Η θεωρία της μετάβασης (life transitions theory), η θεωρία των ομάδων αναφοράς (reference group theory), η θεωρία της κοινωνικής συμμέτοχης (social participation theory).

ΜΑΘΗΜΑ 8^ο ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ (ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ‐ ΜΕΡΟΣ Ι
Το παράδειγμα της ομαδοποίησης μεταβλητών (Recruitment Paradigm), τα προσδοκώμενα οφέλη (Anticipated Benefits Model), ο συνδυασμός των ευνοϊκών περιστάσεων (Combination of Favourable Circumstances).

ΜΑΘΗΜΑ 9^ο ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ (ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ‐ ΜΕΡΟΣ ΙΙ
Το μοντέλο της ψυχοκοινωνικής αλληλεπίδρασης (Psycho‐Social Interaction Model), και το μοντέλο της ‘Αλυσίδας Αντιδράσεων’ (C.O.R ‐ Chain Of Response Model).

ΜΑΘΗΜΑ 10^ο ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Έμφαση στη συνθετική επίδραση δομικών, πολιτισμικών, κοινωνικο‐ οικονομικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών στην κατανόηση των παραγόντων συμμετοχής, η ‘αθροιστική τοποθέτηση’ (accumulation thesis) για την επίδραση της προηγούμενης συμπεριφοράς των ενηλίκων στην εκπαίδευση.

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ’ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο και η Ελληνική πραγματικότητα.

ΜΑΘΗΜΑ 11^ο ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Προβλήματα πρόσβασης και συμμετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων, ποσοτικά δεδομένα από τις χώρες‐μέλη της Ε.Ε.

ΜΑΘΗΜΑ 12^ο ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Προϋποθέσεις ενδυνάμωσης των ενηλίκων εκπαιδευομένων μέσω της οργάνωσης ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής η οποία θα ενισχύει τις αδύναμες κοινωνικές ομάδες.

ΜΑΘΗΜΑ 13^ο Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ζητήματα πρόσβασης και συμμετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων στη χώρα μας, δομές οι οποίες οργανώνουν και προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε ενηλίκους και τρόποι ενίσχυσης της θεσμικής πολιτικής και των εκπαιδευτικών πρακτικών για αύξηση της συμμετοχής.

• Φοιτητές και απόφοιτοι του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
• Φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής (Erasmus Programme)
• Ενδιαφερόμενοι για τη θεματική περιοχή της Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Προαπαιτούμενα Μαθήματα

• ΕΙΣΠ100 Εισαγωγή στην Παιδαγωγική
• Π1807 Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Διαβίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη

Οι επιμέρους διδακτικοί στόχοι του μαθήματος -όπως προδιαγράφονται από τον διδάσκοντα- είναι οι εξής:

ΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (γνώσεις)

• Εξοικείωση με τις βασικές έννοιες της πρόσβασης και της συμμετοχής
• Κατανόηση της διαφοράς μεταξύ των παραπάνω εννοιών
• Ανάλυση της έννοιας "μη συμμετοχή" στην εκπαίδευση ενηλίκων
• Αξιολόγηση των βασικών παραγόντων ενίσχυσης και υποβάθμισης της κινητρότητας για συμμετοχή
• Αποτίμηση των βασικότερων θεωρητικών προσεγγίσεων οι οποίες αφορούν στη συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (δεξιότητες)

• Αναγνώριση των παραγόντων συμμετοχής και του τρόπου ταξινόμησής τους σε κατηγορίες
• Κριτική αποτίμηση των τρόπων ταξινόμησης των διαφόρων παραγόντων που επιδρούν στη συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση
• Αξιοποίηση της σχετικής ορολογίας και βιβλιογραφίας για τη συγγραφή μικρής μελέτης για το μάθημα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (στάσεις)

• Ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι σε διαδικασίες ενίσχυσης των κινήτρων συμμετοχής

Τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα (επίπεδο 6 του Ε.Π.Π) τα οποία απορρέουν από τους προδιαγεγραμμένους διδακτικούς στόχους -με βάση την ετήσια κατανομή ανά 100 συμμετέχοντες στο συγκεκριμένο μάθημα- είναι τα εξής:

ΓΝΩΣΕΙΣ

• Χρήση θεωρητικών γνώσεων και κριτική κατανόηση των θεωριών και των ερευνητικών προσεγγίσεων οι οποίες αφορούν στη συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

• Επινόηση και αποδοχή επιχειρημάτων για την ερμηνεία των διαφορετικών προσεγγίσεων στον τρόπο ταξινόμησης των διαφόρων παραγόντων οι οποίοι επιδρούν ενισχυτικά ή ανασταλτικά στη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση
• Συγγραφή ερμηνευτικής μελέτης βάσει συγκεκριμένης ορολογίας, λογικών επιχειρημάτων και βιβλιογραφικών αναφορών

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

• Σταθερή εκτίμηση της προσωπικής μάθησης και προσδιορισμός των μαθησιακών αναγκών
• Συγκέντρωση και ερμηνεία σχετικών στοιχείων για την σύνθεση μιας ολοκληρωμένης ακαδημαϊκής μελέτης
• Έκφραση μιας ολοκληρωμένης εσωτερικευμένης προσωπικής άποψης για τον τρόπο και τα μέσα ενίσχυσης της συμμετοχής των ενηλίκων στην εκπαίδευση
• Κατάληξη σε συμπεράσματα βάσει κοινωνικών και ηθικών ζητημάτων που προκύπτουν κατά τη μελέτη της σχετικής με το μάθημα βιβλιογραφίας
• Επικοινωνία ιδεών, προβλημάτων και λύσεων χρησιμοποιώντας σειρά τεχνικών που αφορούν ποιοτικές πληροφορίες

Ζαρίφης, Γ. Κ. (2010). Συμμετοχή Ενηλίκων σε Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες στην Ελλάδα: Έρευνα των παραγόντων συμμετοχής στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ) της επικράτειας. Θεσσαλονίκη: Γράφημα. (ISBN: 978-960-6865-23-7)

Συνιστώμενη βιβλιογραφία

• Aiken, L. C., Cervero, R. M., & Johnson-Bailey, J. (2001). Black women in nursing education completion programs: Issues affecting participation. Adult Education Quarterly, 51 (4), 306-321. doi: 10.1177/07417130122087313
• Alheit, P. (1992). The biographical approach to adult education. In W. Mader, (Ed.), Adult Education in the Federal Republic of Germany: Scholarly approaches and professional practices (pp. 186-221). Vancouver: Centre for Continuing Education. http://goo.gl/JEGXNv
• Alheit, P. (1995). Biographical learning: Theoretical outlines, challenges and contradictions of a new approach in adult education. In P. Alheit, A. Bron-Wojciechowska, E. Brugger, & P. Dominicé (Eds.), The Biographical Approach in European Adult Education (pp. 57-74). Wien: Verband Wiener Volksbildung.
• Alt, M., & Beatty, D. (1997). An Inclusive ACE - Broadening Participation in Adult and Community Education. New South Wales Board of Adult and Community Education. Brisbane: Australian National Training Authority.
• Armstrong, D. (1971). Adult learners of low-educational attainment: The self-concepts, backgrounds, and educative behavior of average and high learning adults of low educational attainment. Unpublished Doctoral Thesis, University of Toronto.
• Aslanian, C. B., & Brickell, H. M. (1980). Americans in Transition: Life Changes as Reason for Adult Learning, New York: Future Directions for a Learning Society/College Board.
• Beder, H., & Valentine, T. (1987). Iowa’s Basic Education Students: Descriptive Profiles Based on Motivation, Cognitive Ability and Socio-Demographic Variables, Department of Education: University of Iowa.
• Bennink, R., & Blackwell, P. (1995). Access for all in adult and community education: Overcoming barriers to participation, Adelaide: ACE Unit in the Department for Employment Training and Further Education for ANTA.
• Blunt, A., & Yang, B. (2002). Factor structure of the adult attitudes toward adult and continuing education scale and its capacity to predict participation behaviour: Evidence for adoption of a revised scale. Adult Education Quarterly, 52 (4), 299-314. doi: 10.1177/074171302400448627
• Boshier, R. (1971). Motivational Orientations of Adult Education Participants: A Factor Analytic Exploration of Houle’s Typology. Adult Education Quarterly, 21 (2), 3-26. doi: 10.1177/074171367102100201
• Bourgeois, E., & Vandamme, M. (2004). The role of perceived instrumentality in adult’s emgagement in learning. Paper presented in the 4^th ESREA European Research Conference (pp. 33-50). ESREA/University of Wroclaw: Conference Proceedings.
• Brew, A. (1993). Unlearning through experience. In D. Boud, R. Cohen, & D. Walker, Using experience for learning (pp. 87-98). Buckingham: SRHE/OUP. http://goo.gl/yrpFYI
• Bridge, H. & Salt, H. (1992). Access and delivery in continuing education and training: a guide to contemporary literature. England: Department of Adult Education and Employment, University of Nottingham.
• Burgess, P. (1971). Reasons for Adult Participation in Group Educational Activities. Adult Education Quarterly, 22 (1), 3-29. doi: 10.1177/074171367102200101
• Carp, A., Peterson, R., & Roelfs, P. (1974). Adult Learning Interests and Experiences. In K. P. Cross, & J. R. Valley (Eds.), Planning Non-Traditional Programs: An Analysis of the Issues for Post-Secondary Education (pp. 11-52). San Francisco: Jossey-Bass.
• Cookson, P. S. (1986). A framework for theory and research on adult education participation. Adult Education Quarterly, 36 (3), 130-141. doi: 10.1177/0001848186036003002
• Cookson, P. S. (1987). The nature of the knowledge base of adult education: The example of participation. Educational Considerations, 14 (2/3), 24-28.
• Courtney, S. (1981). The factors affecting participation in adult education: An analysis of some literature. Studies in Adult Education, 13 (2), 98-111.
• Courtney, S. (1992). Why adults learn: Towards a theory of participation in adult education. London: Routledge.
• Cranton, P. (1994). Understanding and promoting transformative learning: A guide for educators of adults. San Francisco: Jossey Bass. http://goo.gl/dQlE1i
• Cropley, A. J. (1977). Lifelong Education: A Psychological Analysis. Oxford: Pergamon Press. http://goo.gl/aUqVER
• Cross, K. P. (1981). Adults as Learners: Increasing Participation and Facilitating Learning. San Francisco: Jossey-Bass. http://goo.gl/bif2wI
• Crowther, J. (2000). Participation in adult and community education: A discourse of diminishing returns. International Journal of Lifelong Education, 19 (6), 479-492. doi: 10.1080/02601370050209023
• Darkenwald, G. G., & Merriam, S. B. (1982). Adult Education: Foundations of Practice. London: Harper & Row. http://goo.gl/9zzYjK
• Darkenwald, G. G., & Valentine, Τ. (1985). Factor structure of deterrents to public participation in adult education. Adult Education Quarterly, 35 (4), 177-193. doi: 10.1177/0001848185035004001
• Darkenwald, G. G., & Hayes, E. R. (1988). Assessment of adult attitudes toward continuing education. International Journal of Lifelong Education, 7 (3), 197-204. doi: 10.1080/0260137880070304
• De Boulay, J., & Williams, R. (1984). Collecting life histories. In R. F. Ellen (Ed.), Ethnographic Research: A guide to general conduct (pp. 247-257). London: Academic Press. http://goo.gl/CdTtCw
• De Montlibert, C. (1973). Le Public de la Formation des Adultes. Revue Française Sociologique. XIV, 529-545.
• Deshler, D. (1996). Participation: Role of Motivation. In A. C., Tuijnman, International Encyclopedia of Adult Education and Training (2^nd Edition) (pp. 570-575). Oxford: Pergamon Press. http://goo.gl/ZNh0iI
• Doerbecker, C. L., & Hake, B. J. (1980). Educational needs research and mobilizing strategies in adult education. The Netherlands: University of Groningen & State University of Leiden.
• Dominicé, P. F. (1990). Composing Education Biographies: Group reflection through life histories. In J. Mezirow (Εd.), Fostering critical reflection in adulthood: A guide to transformative and emancipatory learning (pp. 194-214). San Francisco: Jossey Bass. http://goo.gl/vrI7H6
• Dubin, S. (1972). Obsolescence or Lifelong Education: A choice for the professional. American Psychologist, 27, 486-498. doi: 10.1037/h0033050
• Gooderham, P. (1987). Reference group theory and adult education. Adult Education Quarterly, 37 (3), 140-151. doi: 10.1177/0001848187037003002
• Gorard, S., Rees, G., & Fevre, R. (1999). Patterns of participation in lifelong learning: Do families make a difference? British Educational Research Journal, 25 (4), 517-532. doi: 10.1080/0141192990250407
• Havinghurst, R. J. (1972). Developmental Tasks and Education. New York: McKay. http://goo.gl/n2ILNq
• Hedoux, J. (1981). Les Non-Publics de la Formation Collective. Education Permanente, 61, 89-105. Από παραπομπή και μετάφραση στο McGivney, V. (1990). Education’s for Other People: Access to Education for non-participant adults, NIACE Research Report, Leicester: National Institute of Adult Continuing Education.
• Hobson, P., & Welbourne L. (1998). Adult development and transformative learning. International Journal of Lifelong Education, 17 (2), 72-86. doi: 10.1080/0260137980170203
• Houle, C. O. (1961). The Inquiring Mind, Madison: University of Wisconsin Press.
• Houtkoop, W., & Van Der Kamp, M. (1992). Factors influencing participation in Continuing Education. International Journal of Educational Research, 17 (6), 537-548.
• Johnstone, J. W. C., & Rivera, R. J. (1965). Volunteers for learning: A study of the educational pursuits of adults. Hawthorne, NY: Aldine.
• Kidd, J. R. (1978). How adults learn. Cambridge: Prentice Hall. http://goo.gl/952Uao
• Kolb. D. A., & Fry, R. (1975). Toward an applied theory of experiential learning. In C. Cooper (Ed.), Theories of Group Process. London: John Wiley.
• Lewin, K. (1943). Defining the ‘Field at a Given Time’. Psychological Review, 50 (3), 292-310. doi: 10.1037/h0062738
• Little, A. W. (2003). Motivating Learning and the Development of Human Capital. Compare, 33 (4), 437-452. doi: 10.1080/0305792032000127748
• Lovell, R. B. (1987). Adult learning. London: Croom Helm. http://goo.gl/TAhRhq
• Manninen, J., & Birke, B. (2005). (Εds.), Lifelong Learning and European reality – learning motivation of lower qualified workers. Qualitative study in eight European countries. Retrieved from: www.motivation-LLL.net
• Manninen, J. (2004). Motivation of lower qualified workers for lifelong learning: Theoretical background. Paper presented in the 4^th ESREA European Research Conference (pp. 197-216). ESREA/University of Wroclaw: Conference Proceedings.
• McClusky, H. Y. (1963). The course of the adult life span. In W. C. Hallenbeck (Ed.), Psychology of adults. Chicago: Adult Education Association of the U.S.A.
• McGivney, V. (1990). Education’s for Other People: Access to Education for non-participant adults. NIACE Research Report. Leicester: National Institute of Adult Continuing Education.
• McGivney, V. (1993). Participation and non-participation: A review of the literature. In R. Edwards, S. Sieminski, D. Zeldin (Eds.), Adult learners, education and training (pp. 11-30). London: Routledge/OUP. http://goo.gl/XlbgAw
• McGivney, V. (1996). Who is and who isn’t participating in adult education: International and national perspectives. Paper presented to Conference «Participation's everyone's business», Coogee (αδημοσίευτη εισήγηση).
• Miller, H. L. (1967). Participation of Adults in Education: A Force-Field Analysis. Boston: Center for the Study of Liberal Education for Adults/Boston University.
• Mok, Y. F., & Kwong, T. M. (1999). Discriminating participants and nonparticipants in continuing professional education: The case of teachers. International Journal of Lifelong Education, 18 (6), 505-519. doi: 10.1080/026013799293559
• Morstain, B. R. & Smart, J. C. (1974). Reasons for Participation in Adult Education Courses: A Multivariate Analysis of Group Differences. Adult Education Quarterly, 24 (2), 83-98. doi: 10.1177/074171367402400201
• Neugarten, B. L. (1968). Adult personality: Toward a psychology of the life cycle. In B. L. Neugarten (Ed.), Middle age and aging: a reader in social psychology. Chicago: University of Chicago Press. http://goo.gl/P0368q
• Perry, W. G. Jr. (1970). Forms of Intellectual and Ethical Development in the College Years. New York: Holt, Reinhart & Winston. http://goo.gl/OO2UWe
• Phares, E. J., & Lamiell, J. T. (1977). Personality. Annual Review of Psychology. 28, 113-140. doi: 10.1146/annurev.ps.28.020177.000553
• Rubenson, K. (1977). Participation in recurrent education: A research review. Paper presented at Meeting of National Delegates on Developments in Recurrent Education, Paris: OECD.
• Rubenson, K. (1979). Recruitment to adult education in the Nordic Countries – Research and outstanding activities. Reports on Education and Psychology (n3). Stockholm Institute of Education: Department of Educational Research.
• Sadownik, D. (2004). Reasons for taking up studying by senior citizens in comparison with the phenomenon of the aging European society. Paper presented in the 4^th ESREA European Research Conference (pp. 177-180). ESREA/University of Wroclaw: Conference Proceedings.
• Scanlan, C. L., & Darkenwald, G. G. (1984). Identifying deterrents to participation in continuing education. Adult Education Quarterly 34 (3), 155-166. doi: 10.1177/0001848184034003004
• Sheffield, S. B. (1964). The Orientations of the Adult Continuing Learner. Chicago: Centre for the study of Liberal Education for Adults.
• Stroobants, V., Jans, M., & Wildermeersch, D. (2001). Making sense of learning for work: Towards a framework of transitional learning. International Journal of Lifelong Education, 20 (1/2), 114-126. doi: 10.1080/02601370121184
• Tippelt, R. Panyr, S. (2004). «Learning careers of adults from different educational backgrounds, milieus and age groups», Paper presented in the 4^th ESREA European Research Conference (pp. 199-208). ESREA/University of Wroclaw: Conference Proceedings.
• Tough, A. (1968). Why Adults Learn: A Study of the Major Reasons for Beginning and Continuing a Learning Project, Monographs in Adult Education (n3). Toronto: OISE.
• Tough, A. (1979). Choosing to Learn. In G. M. Healy, & W. L. Zieg­ler (Eds.), The Learning Stance: Essays in Celebration of Human Learning. Final report of Syracuse Research Corpora­tion Project, National Institute of Education Nr. 400-78-0029. Washington, DC: National Institute of Educa­tion.
• Tuijnman, A. (1991). Lifelong Education: A test of the accumulation hypothesis. International Journal of Lifelong Learning, 10 (4), 275-285. doi: 10.1080/0260137910100402
• Van Gennep, A. (1960). The Rites of Passage [translated from the French by Vizedom, M. B & Caffee, G. L]. Chicago: The University of Chicago Press. http://goo.gl/B3wC1k
• Winterton, M. (2004). Biographies of mature working class men in higher education. Paper presented in the 4^th ESREA European Research Conference (pp. 359-372). ESREA/University of Wroclaw: Conference Proceedings.
• Woodley, A. and Associates (1987). Choosing to learn: Adults in education. Society for Research into Higher Education. Milton Keynes: Open University Press.
• Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (1999). Ψυχολογία Κινήτρων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. http://goo.gl/GXuxZu
• Νασιάκου, Μ. (1982). Η Ψυχολογία σήμερα: Γενική Ψυχολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. http://goo.gl/ivXUJ0
• ΥΠΕΠΘ-ΓΓΕΕ (2007) Δομές και Προγράμματα Δια βίου Εκπαίδευσης & Επιμόρφωσης Ενηλίκων. Ενημερωτικό έντυπο.
• ΥΠΕΠΘ-ΓΓΕΕ-ΙΔΕΚΕ (2006) Διά βίου μάθηση – Κέντρα Εκπαίδευσης ενηλίκων. Ενημερωτικό έντυπο.
• ΥΠΕΠΘ-ΓΓΕΕ-ΙΔΕΚΕ (2007) Προγράμματα Δια βίου Εκπαίδευσης στα ΚΕΕ και στο ΚΕΕΕΝ.ΑΠ.: Μαθαίνουμε σε όλη μας τη ζωή. Ενημερωτικό έντυπο.