Εισαγωγή στη νεοελληνική ιστορία

Διδάσκουσα: Ελευθερία Μαντά

Σύνδεσμος σε βιογραφικό σημείωμα:

http://www.hist.auth.gr/el/content/%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1

Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Στυλιανή Καλτσογιάννη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

• Οι απαρχές της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας
• Η ιδεολογική κληρονομιά του Βυζαντίου

1. Οι Έλληνες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

• Προϋποθέσεις της οθωμανικής επέκτασης.
• Θεσμοί, παιδεία, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις.
• Οι όροι και οι προϋποθέσεις της ανάπτυξης του ελληνισμού.

2. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

• Φάσεις, προϋποθέσεις ανάπτυξης και διάδοσης, πολιτικές και κοινωνικές ιδέες.
• Ρήγας Βελεστινλής – Αδαμάντιος Κοραής.
• Προεπαναστατική περίοδος.

3. Ελληνική Επανάσταση – Δημιουργία του ελληνικού κράτους

• Φιλική Εταιρεία, σημαντικότεροι σταθμοί, φιλελληνισμός, πολιτικές ιδέες περί συγκρότησης κράτους.
• Ιωάννης Καποδίστριας, κυβερνήτης της Ελλάδας.
• Χάραξη των συνόρων.

4. Η Ελλάδα του Όθωνα

1. Αντιβασιλεία, πολιτική και συγκρότηση κράτους, θεσμοί, εσωτερικές εξελίξεις, το πέρασμα από την απόλυτη στη συνταγματική μοναρχία. Το Σύνταγμα του 1943.
2. Διπλωματικές εξελίξεις, ο ρόλος των Δυνάμεων. Μεγάλη Ιδέα και αλυτρωτισμός.

5. Η Ελλάδα του Γεωργίου Α΄

1. Προσάρτηση των Επτανήσων.
2. Εσωτερικές εξελίξεις, θεσμοί, ανασυγκρότηση του κράτους, το μεταρρυθμιστικό έργο του Τρικούπη.
3. Εξωτερική πολιτική.

6. Ελλάδα και Ανατολικό Ζήτημα

• Εδαφική επέκταση του ελληνικού κράτους – Προσάρτηση της Θεσσαλίας – Ελληνοτουρκικός πόλεμος 1897.
• Κρητικό Ζήτημα. Μακεδονικό Ζήτημα.

7. Η Ελλάδα στον 20ό αιώνα

• Μακεδονικός Αγώνας.
• Εσωτερικές εξελίξεις, το κίνημα στο Γουδή, ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην ελληνική πολιτική ζωή.

8. Μία δεκαετία πολέμων

1. Βαλκανικοί πόλεμοι Πολεμικά γεγονότα, διπλωματικές εξελίξεις, εδαφική επέκταση του ελληνικού κράτους, προσάρτηση Μακεδονίας και Ηπείρου.
2. Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Εθνικός διχασμός, η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, η Ελλάδα και η Αντάντ, εδαφική επέκταση στη Θράκη και τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας.

9. Μικρασιατική καταστροφή

• Η εκστρατεία στη Μικρά Ασία.
• Τα πολεμικά γεγονότα, διεθνείς διπλωματικές εξελίξεις, η πτώση και η καταστροφή.
• Εδαφική συρρίκνωση − Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας.
• Η άφιξη και η ενσωμάτωση των προσφύγων στο ελληνικό κράτος.

Οι φοιτητές του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας.

Στόχος του μαθήματος είναι να περιγράψει τις βασικές σταθερές της πορείας της νέου ελληνισμού από τον 15^ο αι. και εξής, καθώς και τις αλλαγές και τομές που συνέβησαν όλη αυτή την περίοδο.

Οι φοιτητές αναμένεται να κατανοούν τις βασικές έννοιες της νεότερης ιστορίας, τη σχετική ορολογία, τις πηγές της εποχής και να αξιοποιούν τη γνώση με τρόπο κριτικό.

Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα.

• Σβορώνος Νίκος, Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, Θεμέλιο 1994
• Clogg Richard, A Short History of Modern Greece, Cambridge University Press, 1979

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

• Βακαλόπουλος Απ. Ε., Νέα ελληνική ιστορία 1204-1985, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1987.
• Βακαλόπουλος Κ. Α., Νεοελληνική ιστορία (1204-1940), Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1993.
• Βερέμης Θ.−Κολιόπουλος Γ., Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα, Καστανιώτης, Αθήνα 2006.
• Γιανουλόπουλος Γ. Ν., “Η ευγενής μας τύφλωσις...”. Εξωτερική πολιτική και ‘εθνικά θέματα’ από την ήττα του 1897 έως τη μικρασιατική καταστροφή, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003.
• Dakin D., Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία 1821-1833, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1983.
• του ίδιου, Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1984.
• Διβάνη Λ., Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας (1830-1947). Απόπειρα πατριδογνωσίας, Καστανιώτης, Αθήνα 2000.
• Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Ελληνικά Γράμματα, τ. 10.
• Κιτρομηλίδης Π. Μ., Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996.
• Πετρόπουλος Γ. Α., Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό βασίλειο (1833-1843), ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985, τ. 2.
• Σβορώνος Ν. Γ., Ανάλεκτα νεοελληνικής ιστορίας και ιστοριογραφίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.
• Woodhouse C. M., Η ιστορία ενός λαού. Οι Έλληνες από το 324 έως σήμερα, Τουρίκης, Αθήνα 2008.
• Χασιώτης Ι. Κ., Μεταξύ οθωμανικής κυριαρχίας και ευρωπαϊκής πρόκλησης. Ο ελληνικός κόσμος στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2001.
• Χρήστου Θ., Πολιτικές και κοινωνικές όψεις της Επανάστασης του 1821, Παπαζήσης, Αθήνα 2013.

Online readings

• Ελληνική Ιστορία, από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, http://www.hellenichistory.gr/