Γεωργικά φάρμακα ΙΙ

Στην ενότητα γίνεται μια εισαγωγή στους όρους: γεωργικά φάρμακα, φυτοφάρμακα και φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα της χρήσης φυτοπροστατευτικών ουσιών αλλά και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των συνθετικών γεωργικών φαρμάκων και προτείνονται κάποια μέτρα μείωσης των δυσμενών επιδράσεων των γεωργικών φαρμάκων. Η ενότητα συνεχίζει με την αναφορά στον προσανατολισμό της γεωργίας προς την ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής αγροτικών προϊόντων (ICM) και στην ολοκληρωμένη φυτοπροστασία (IPM) και παρουσιάζεται το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διαδικασία έγκρισης κυκλοφορίας δραστικών ουσιών. Παρουσιάζονται τα είδη και ο αριθμός των εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων, στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση τους στη γεωργία και τις πωλήσεις τους. Στο τέλος αναφέρονται τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα σύγχρονο φυτοπροστατευτικό προϊόν καθώς και οι δαπάνες που απαιτούνται για την ανάπτυξη ενός νέου φυτοπροστατευτικού προϊόντος.

Η ενότητα ξεκινά με το σκοπό και τους λόγους για τους οποίους είναι απαραίτητη η τυποποίηση των γεωργικών φαρμάκων, ενώ παρουσιάζονται οι παράγοντες που την καθορίζουν. Στη συνέχεια εισάγεται η έννοια της βιοδιαθεσιμότητας, της ενεργού θέσης δηλαδή που έχουν τα γεωργικά φάρμακα στον οργανισμό και περιγράφονται τα βήματα που παρεμβάλλονται μεταξύ ψεκασμού ενός φαρμάκου έως το αποτέλεσμα που θα έχει η εφαρμογή του.

Στην ενότητα περιγράφεται ο ρόλος των προσθετικών-βελτιωτικών ουσιών στα γεωργικά φάρμακα, παρουσιάζονται οι κατηγορίες και οι ιδιότητες των ουσιών αυτών, καθώς και ο τρόπος δράσης τους. Στη συνέχεια γίνεται περιγραφή των τασενεργών ουσιών και των ιδιοτήτων τους και παρουσιάζεται η κατηγοριοποίησή τους σε ανιονικές κατιονικές και μη-ιονιζόμενες τασενεργές ουσίες και περιγράφεται η χρήση τους

Στην ενότητα αρχικά παρουσιάζονται οι τύποι των σκευασμάτων ανάλογα με τη φυσική τους κατάσταση και περιγράφονται τα πλεονεκτήματα των υγρών και στερεών σκευασμάτων. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα σκευάσματα που εφαρμόζονται ξηρά, όπως οι σκόνες, τα κοκκώδη σκευάσματα, τα δολώματα και τα εμποτισμένα πλακίδια. Μια άλλη κατηγορία σκευασμάτων αποτελούν τα ξηρά σκευάσματα που εφαρμόζονται με ψεκασμούς, όπως οι βρέξιμες σκόνες και οι βρέξιμοι κόκκοι. Ακολούθως παρουσιάζονται τα ξηρά σκευάσματα που εφαρμόζονται μετά από διάλυση, όπως οι υδατοδιαλυτές σκόνες, οι υδατοδιαλυτές σκόνες για επένδυση σπόρων, οι υδατοδιαλυτοί κόκκοι και οι υδατοδιαλυτές ταμπλέτες. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα υγρά σκευάσματα, όπως το γαλακτωματοποιήσιμο συμπύκνωμα το γαλάκτωμα, και τα αιωρήματα. Η ενότητα συνεχίζει με τα επενδυτικά σπόρων και την παρουσίαση νέων συστημάτων σκευασμάτων, όπως το πολλαπλό γαλάκτωμα και τα πήγματα και τέλος παρουσιάζονται τα διαλύματα και τα αερολύματα.

Η ενότητα παρουσιάζει τα σκευάσματα ελεγχόμενης απελευθέρωσης, τις κατηγορίες τους και τα πλεονεκτήματά τους. Στη συνέχεια περιγράφεται ο τρόπος εφαρμογής των σκευασμάτων αυτών, καθώς και οι κατηγορίες των συστημάτων ελεγχόμενης απελευθέρωσης. Επίσης παρουσιάζεται η τεχνική παρασκευής σκευασμάτων σε μικροκάψουλες και τονίζονται τα πλεονεκτήματα των γεωργικών φαρμάκων σε μικροκάψουλες.

Η ενότητα μας εισάγει στην έννοια των βιολογικών φυτοπροστατευτικών ουσιών και παρουσιάζονται οι διαφορές ανάμεσα βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα και στα συνθετικά χημικά. Στη συνέχεια παρουσιάζονται κάποιοι περιορισμοί που μειώνουν την αποτελεσματικότητα των βιολογικών φυτοπροστατευτικών ουσιών αλλά και κάποιες ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν στην τυποποίησή τους. Παρουσιάζονται κάποια είδη τέτοιων ουσιών, όπως μικροβιακά σκευάσματα, τα βακτηριακά σκευάσματα, τα σκευάσματα μυκήτων, τα βοτανικά γεωργικά φάρμακα, τα αιθέρια έλαια, κ.ά. Η ενότητα συνεχίζει με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις πληροφορίες που πρέπει να περιέχονται στο φάκελο για να εγκριθεί ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν. Παρουσιάζονται οι μικροοργανισμοί που υπάρχουν στην παγκόσμια αγορά και η ενότητα κλείνει με την παρουσίαση των εγκεκριμένων βιολογικών σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα και τις δραστικές τους ουσίες.

Η ενότητα ξεκινά με την ισχύουσα νομοθεσία που αφορά την έγκριση, διάθεση και τον έλεγχο των φυτοπροστατευτικών ουσιών και τονίζεται η αναγκαιότητα ορθολογικής χρήσης φυτοπροστατευτικών ουσιών. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η νομοθεσία που αφορά τα ανώτατα όρια υπολειμμάτων των γεωργικών φαρμάκων. Παρουσιάζονται οι μέθοδοι ελέγχου υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων, η αναγκαιότητά τους και οι αδυναμίες τους και περιγράφονται οι γενικές αρχές για την ανάλυση και τον έλεγχο υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων.

Η ενότητα ξεκινά με την αναγκαιότητα για έλεγχο των φυτοπροστατευτικών ουσιών και συνεχίζει με τα στάδια ανάλυσης για τον προσδιορισμό των γεωργικών φαρμάκων (δειγματοληψία, προκατεργασία, εκχύλιση-καθαρισμός-προσυγκέντρωση, ανάλυση). Στη συνέχεια περιγράφεται η διαδικασία της δειγματοληψίας και η σημασία της για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Γίνεται διάκριση ανάμεσα στο πρωταρχικό δείγμα, στο συνολικό και στο εργαστηριακό δείγμα και αναφέρονται οι τεχνικές και οι τρόποι δειγματοληψίας. Τέλος δίνονται πληροφορίες σχετικά με τη σωστή μεταφορά και συντήρηση (αποθήκευση) του δείγματος.

Στην ενότητα περιγράφεται το τρίτο στάδιο για τον προσδιορισμό των γεωργικών φαρμάκων, η εκχύλιση. Δίνεται ο ορισμός της εκχύλισης και περιγράφονται τα είδη της: εκχύλιση υγρού-από υγρό και εκχύλιση στερεάς φάσης-υγρού. Για το κάθε είδος περιγράφονται οι συσκευές που είναι απαραίτητες για την πραγματοποίησή τους, τα στάδια εκχύλισης, τα πλεονεκτήματα, καθώς και άλλες τεχνικές που εφαρμόζονται για την εκχύλιση στερεάς φάσης-υγρού. Τέλος παρουσιάζονται οι λόγοι για τους οποίους εφαρμόζεται η εκχύλιση στερεάς φάσης-υγρού στις αναλύσεις υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων.

Στην ενότητα περιγράφεται η χρωματογραφία ως διαχωριστική τεχνική και παρουσιάζονται τα είδη της ανάλογα με τις φάσεις, τη διάταξη και την αρχή διαχωρισμού. Στη συνέχεια ορίζεται και περιγράφεται η αρχή χρωματογραφικού διαχωρισμού και παρουσιάζονται τα είδη χρωματογραφίας ανάλογα με την αρχή διαχωρισμού: χρωματογραφία προσροφήσεως, χρωματογραφία κατανομής, χρωματογραφία διάχυσης πηκτής ή μοριακών ηθμών, χρωματογραφία συγγενείας και χρωματογραφία ιοανταλλαγής.

Στην ενότητα περιγράφονται οι αναλυτικές μέθοδοι για τον προσδιορισμό των γεωργικών φαρμάκων: χημικές, βιοχημικές, βιολογικές και στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κριτήρια επιλογής της μεθόδου. Αναφέρεται στη συνέχεια ο κατάλληλος εξοπλισμός που πρέπει να έχει ένα εργαστήριο ανάλυσης γεωργικών φαρμάκων και περιγράφεται ο τρόπος κατασκευής της καμπύλης αναφοράς. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία των μεθόδων ανάλυσης και ορίζεται η έννοια του ορίου ανίχνευσης μιας ουσίας σε ένα δείγμα. Στο τέλος της ενότητας παρατίθενται παραδείγματα χρωματογραφημάτων από αναλύσεις.

Η ενότητα ξεκινά με την παρουσίαση της ανάλυσης των φυτοπροστατευτικών ουσιών με την τεχνική της υγρής χρωματογραφίας υψηλής πίεσης ή απόδοσης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι μηχανισμοί διαχωρισμού και τα είδη της υγρής χρωματογραφίας υψηλής πίεσης, ενώ περιγράφονται τα όργανα που χρησιμοποιούνται. Εξηγείται κατόπιν γιατί η υγρή χρωματογραφία με ανιχνευτή φασματογράφο μάζας είναι σήμερα η πιο κατάλληλη τεχνική για την ανάλυση γεωργικών φαρμάκων. Παρουσιάζονται επίσης η υπερκρίσιμη ρευστή χρωματογραφία και οι ανοσοχημικές/ανοσοαναλυτικές μέθοδοι και ως άλλες μέθοδοι ανάλυσης.

Η ενότητα επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν την ασφαλή χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Παρουσιάζονται τα στάδια και τα επίπεδα έκθεσης στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και αναλύονται οι κατηγορίες τοξικότητας: οξεία, χρόνια και βραχυχρόνια τοξικότητα. Στη συνέχεια αναφέρεται η έκθεση του ανθρώπου στα γεωργικά φάρμακα, η έκθεση στον αγρό κατά την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων αλλά και παραλείψεις κατά την αποθήκευση των γεωργικών φαρμάκων. Η ενότητα συνεχίζει με την παρουσία γεωργικών φαρμάκων στο περιβάλλον και τις επιδράσεις τους μέσω του αέρα στον άνθρωπο. Περιγράφονται οι τρόποι έκπλυσης των γεωργικών φαρμάκων, καθώς και οι επιδράσεις τους στα φυτά και στην άγρια πανίδα. Παρουσιάζεται η εκτίμηση του κινδύνου, αξιολογείται η επικινδυνότητα των γεωργικών φαρμάκων, η τοξικότητα που προκαλούν σε διάφορους οργανισμούς και αξιολογείται ο κίνδυνος τοξικότητας στους οργανισμούς αυτούς.