Φυσική και Φιλοσοφία

Οι φοιτητές του τμήματος Φυσικής, του Μαθηματικού Τμήματος, του Φιλοσοφικού Τμήματος.

Διδάσκων: Αργύριος Νικολαΐδης, Καθηγητής

Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Νικόλαος Τρυφωνίδης

Βιντεοσκόπηση-Μοντάζ: Βουλγαράκης Χρήστος

Φύση και Αρχαία Ελληνική σκέψη. Οι Ίωνες φιλόσοφοι. Ο Ηράκλειτος και το γίγνεσθαι. Η οντολογία του Παρμενίδη και η Ελεατική σχολή. Η σύνθεση (Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας, Ατομικοί). Ο Πλατωνικός Τίμαιος.

Μετρώντας το άπειρο με τον Cantor. Το άπειρο των ακεραίων, το άπειρο των ρητών αριθμών, το άπειρο των πραγματικών αριθμών. Πόσα άπειρα υπάρχουν?

Το φορμαλιστικό πρόγραμμα του Hilbert και η σύγκρουση με την διαισθητική σχολή του  Brouwer. Ο Kurt Gödel και η κατάρρευση της αξιωματικής θεμελίωσης των Μαθηματικών. Το θεώρημα του  Gödel. Μη αποκρίσιμες προτάσεις. Τα όρια της νόησης.

Οι κβαντικές πραγματικότητες. Η κβαντική προϊστορία. Το πείραμα των δύο οπών και ο Feynman. Τα κβαντικά παράδοξα. Η σύγκρουση κβαντικής λογικής και Αριστοτελικής λογικής. Ανισότητες Bell και η παραβίαση τους  από την κβαντική μηχανική. Αναζητώντας την εσώτερη σύνταξη της κβαντικής μηχανικής και η λογική σχέσεων του Charles Sanders Peirce.

Ενότητα και διαφορετικότητα στη φύση. Η αναζήτηση νοήματος, η γλώσσα  και ο   Wittgenstein. 

Το μάθημα έχει ως στόχο να υποστηρίξει τον διάλογο ανάμεσα στις θετικές επιστήμες (κυρίως φυσική και μαθηματικά) και την φιλοσοφία. Να αναδείξει τα ερωτήματα που προερχόμενα από τις θετικές επιστήμες , αναζητούν την διερεύνηση τους σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο. Να ενθαρρύνει όσους προέρχονται από την φιλοσοφία, να εστιάσουν την προσοχή τους σε θέματα της σύγχρονης επιστήμης και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις τους. 

Το μάθημα προσφέρεται στα τελευταία έτη (3^ο  η 4^ο ), ώστε ο φοιτητής να έχει ήδη τις προαπαιτούμενες γνώσεις. Υποστηρίζονται οι φοιτητές να παρουσιάσουν τις δικές τους εργασίες, συμβολή στο μάθημα, παρουσία των συναδέλφων τους.

Αναμένεται το μάθημα να ενισχύσει την κριτική σκέψη του φοιτητή και να τον βοηθήσει να έχει μία ολοκληρωμένη αντίληψη για το επιστημονικό γίγνεσθαι. 

Δίνονται σημειώσεις.

• Γνώση των βασικών θεωριών φυσικής.
• Στοιχειώδης αντίληψη της αρχαίας ελληνικής σκέψης.
• Γνώση θεμελιωδών μαθηματικών. 

• Παρέχονται σημειώσεις.
• Ανάλογα με το επιμέρους αντικείμενο του μαθήματος, υπάρχουν πηγές στο διαδίκτυο με σχετικές αναφορές. 

Πηγές στη βιβλιοθήκη του ιδρύματος

• Heisenberg, Werner. Φυσική και φιλοσοφία: η επανάσταση στη σύγχρονη επιστήμη. Αθήνα: Αναγνωστίδη, 1971.
• Heisenberg, Werner. Φυσική και φιλοσοφία. Αθήνα: Κάλβος, 1978.
• Jeans, James Hopwood. Φυσική και φιλοσοφία. Θεσσαλονίκη: Βάνιας, 1993.
• Powers, Jonathan. Φιλοσοφία και νέα φυσική. 3η εκδ. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2000.
• Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Κωνσταντίνος Δ. Γεωργούλης, and Carl Prantl. Αριστοτέλους φυσική ακρόασις =: Τα Φυσικά. 4η εκδ. Αθήνα: Παπαδήμας, 2010.
• Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., and Νικόλαος Κυργιόπουλος. Αριστοτέλους φυσικά: Αρχαίον κείμενον. [Αθήνα]: Επιστημονική Εταιρεία των Ελληνικών Γραμμάτων, 1975.
• Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Δημήτρης Δ Λυπουρλής, and Βασίλειος Μπετσάκος. Φυσικά: βιβλία Α'-Β' : (αρχές, φύση, αιτία, τύχη, ανάγκη). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτρος, 2010.
• Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Δημήτρης Δ Λυπουρλής, και Βασίλειος Μπετσάκος. Φυσικά: βιβλία Γ', Δ' : (κίνηση-άπειρο-χώρος-κενό-χρόνος). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτρος, 2008.
• Γιοκνώρη, Σοφία, Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τομέας Φιλοσοφίας. "Φύσις" και "Γίγνεσθαι" στον Αναξίμανδρο και στον Ηράκλειτο. Θεσσαλονίκη, 2007.Δαγκλής, Δημοσθένης Μ. Φυσική επιστήμη και πραγματικότητα: η επιστημολογία του P. Duhem και ο λογικός εμπειρισμός. Αθήνα: nissos academic publishing, 2011.
• Κιτσίκης, Νίκος, and Ευτύχης Ι. Μπιτσάκης. Η φιλοσοφία της νεώτερης φυσικής. Αθήνα: Αργύρης Παπαζήσης, 1947.
• Κυριαζής, Γεώργιος, Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, and Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τομέας Φιλοσοφίας. Η αριστοτελική φυσική φιλοσοφία υπό το βλέμμα του W. Charlton / Κυριαζής Γεώργιος. Θεσσαλονίκη, 2007.
• Μπιτσάκης, Ευτύχης Ι. Διαλεκτική και νεώτερη φυσική. 3η εκδ. ξαναδουλεμένη και συμπληρωμένη. Αθήνα: Ι. Ζαχαρόπουλος.
• Μπιτσάκης, Ευτύχης Ι. Το είναι και το γίγνεσθαι: προβλήματα διαλεκτικής της φύσης. 2η έκδ., ξαναδουλεμένη και συμπληρωμένη. Αθήνα: Δωδώνη, 1975.
• Νάσιουτζικ, Αθανάσιος Κ. Φυσική και άνθρωπος. 2η εκδ. [Αθήνα]: Κέδρος, 1973.
• Πλάτων, 427-347 π.Χ., Θ Βλυζιώτης, and Χρίστος Ε Παπαναστασίου. Τίμαιος: αρχαίον κείμενον. Αθήναι: Εκδοτικός Οίκος Ιωάννου & Π. Ζαχαρόπουλου, 1939.
• Πλάτων, 427-347 π.Χ., and Βασίλης Κάλφας. Τίμαιος. Ανατύπωση. Αθήνα: Πόλις, 2007.
• Πολίτης, Κώστας. Φυσική και φιλοσοφία: προβλήματα οντολογίας. Αθήνα: Τομή, 1965.
• Σφενδόνη-Μέντζου, Δήμητρα, and Πανελλήνιο Συμπόσιο για την Αριστοτελική Σκέψη. Αριστοτελική πρώτη ύλη και σύγχρονη φυσική =: Aristotle's "Prime Matter" and Contemporary Physics. Χαλκιδική: Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής, 2004.
• Σφενδόνη-Μέντζου, Δήμητρα, and Διεθνές συνέδριο Ο Αριστοτέλης σήμερα. Χρόνος και γίγνεσθαι στον Αριστοτέλη και στον Prigogine. Νάουσα: [χ.ε.], 2002.
• Τράντας, Γεώργιος Ι., Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, and Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Ο ρόλος του τυχαίου στη φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Θεσσαλονίκη, 2005.
• Τράκας, Γιάννης, and Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τομέας Φιλοσοφίας. Η έννοια της ύλης στη φυσική φιλοσοφία των Στωϊκών. 2002.
• Τσακαλώτος, Αθανάσιος Ε. Αι των Lamarck και Darwin θεωρίαι παρά τω Αριστοτέλει. Εν Αθήναις: Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, 1907.