Συνταγματικό Δίκαιο - Μέρος Α

Πολιτεία, έννοιες του όρους «Κράτος», νομικοί ορισμοί του «Κράτους», στοιχεία του «Κράτους», η έννοια της «Κυριαρχίας».

Λέξεις Κλειδιά: Πολιτεία, Κράτος, Λαός, Επικράτεια, Κυριαρχία

Η ιστορική αναδρομή του συνταγματισμού, κινητήριες δυνάμεις του συνταγματισμού στη νεοτερικότητα, φιλελεύθερος, δημοκρατικός, κοινωνικός συνταγματισμός, το συνταγματικό κράτος.

Λέξεις Κλειδιά: Συνταγματισμός (φιλελεύθερος, δημοκρατικός, κοινωνικός), Συνταγματικό κράτος.

Πολιτειακή και νομική (κανονιστική) πρόσληψη του Συνταγματισμού, η σημασία (πολιτική και νομική) και οι λειτουργίες του Συντάγματος.

Λέξεις κλειδιά: Σύνταγμα, Πρόσληψη (πολιτειακή, νομική), Συνταγματικές λειτουργίες

Οι συνταγματικές διατάξεις, οι συνταγματικοί κανόνες, οι πηγές δικαίου, οι θεμελίωδεις συνταγματικές αρχές: ορολογικές αποσαφηνίσεις - από που πηγάζει ο θεμελιώδης χαρακτήρας τους - νομική σημασία τους, - διακρίσεις τους, αντισυνταγματικές διατάξεις του Συντάγματος, τα όργανα του κράτους: ορισμός, διακρίσεις τους.

Λέξεις κλειδιά: Συνταγματικές διαταξεις, Συνταγματικοί κανόνες, Πηγές Δικαίου, Θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές, Οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος, Αντισυνταγματικές διάταξεις του Συντάγματος, Όργανα του Κράτους

Η έννοια «Πολίτευμα», οι διακρίσεις των πολιτευμάτων, η δημοκρατική αρχή (άρθρο 1 παρ. 1 Συντ.), η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας – η διάκρισή της από την εθνική κυριαρχία – η διάκριση «λαού» και «έθνους», εγγυήσεις δημοκρατίας, το δικαίωμα αντίστασης.

Λέξεις κλειδιά: Πολίτευμα, Δημοκρατία, Λαϊκή κυριαρχία, Εθνική κυριαρχία, Λαός, Έθνος, Δικαίωμα αντίστασης

Η ιστορική ανασκόπηση της κοινοβουλευτικής αρχής, ο εκδημοκρατισμός της αντιπροσώπευσης, αντιπροσωπευτική και κοινοβουλευτική αρχή, στοιχεία της αντιπροσωπευτικής αρχής, η ελεύθερη εντολή και η σχετικοποίησή της, το εκλογικό σώμα: σύνθεση, αρμοδιότητες, θεσμοί ημιάμεσης δημοκρατίας: το δημοψήφισμα – είδη δημοψηφισμάτων – η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία – οι τύποι δημοψηφίσματος κατά το ελληνικό Σύνταγμα – οι συνέπειες του δημοψηφίσματος.

Λέξεις κλειδιά: Κοινοβουλευτική αρχή, Αντιπροσωπευτική αρχή, Ελεύθερη εντολή, Εκλογικό σώμα, Δημοψήφισμα, Λαϊκή νομική πρωτοβουλία

α) Νομική φύση του δικαιώματος ψήφου – οι αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας (καθολική, άμεση, μυστική, υποχρεωτική ψήφος, αρχή της ισότητας της ψήφου, η αρχή της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής θέλησης), το ζήτημα της λευκή ψήφου, β) Το εκλογικό σύστημα – τύποι εκλογικών συστημάτων (αναλογικά – πλειοψηφικά) – το ισχύον εκλογικό σύστημα: η ενισχυμένη αναλογική – οι εκλογικές περιφέρειες – οι βουλευτές Επικρατείας, γ) Τα πολιτικά κόμματα: το θεμέλιο του πολυκομματισμού – τα εννοιολογικά στοιχεία του κομματικού θεσμού – το ζήτημα της ενδοκομματικής δημοκρατίας.

Λέξεις κλειδιά: Δικαίωμα ψήφου, Αρχές ψήφου Αρχές ψηφοφορίας, Καθολική ψηφοφορία, Άμεση ψηφοφορία, Μυστική ψηφοφορία, Υποχρεωτική ψηφοφορία, Αρχή ισότητας ψήφου, Αρχή ελεύθευρης και ανόθευτης εκδήλωσης λαϊκής θέλησης, Λευκή ψήφος, Αναλογικά εκλογικά συστήματα, Πλειοψηφικά εκλογικά συστήματα, Ενισχυμένη αναλογική, Εκλογικές περιφέρειες, Βουλευτές Επικρατείας, Πολιτικά κόμματα, Πολυκομματισμός, Ενδοκομματική δημοκρατία

Βουλή: θέση της στο πολίτευμα, αρμοδιότητες (νομοθετικές, κοινοβουλευτικός έλεγχος, δικαστικές, άλλες αρμοδιότητες), η σύγκλισή της, τα είδη των βουλευτικών συνόδων, η οργάνωση και λειτουργία της, οι επιτροπές της Βουλής.

Λέξεις κλειδιά: Βουλή, Νομοθετικές αρμοδιότητες, Δικαστικές αρμοδιότητες, Κοινοβουλευτικός έλεγχος, Βουλευτική σύνοδος, Σύγκλιση Βουλής, Επιτροπές Βουλής

Οι Βουλευτές: το παθητικό εκλογικό δικαίωμα (θετικά προσόντα εκλογιμότητας), τα κωλύματα εκλογιμότητας, οι διακρίσεις τους και η ratio θέσπισής τους, τα εκλογικά ασυμβίβαστα και η ratio θέσπισής τους, η νομική θέση του βουλευτή (αρχή της ελεύθερης εντολής, η βουλευτική ασυλία: ανεύθυνο, ακαταδίωκτο, απόρρητο).

Λέξεις κλειδιά: Βουλευτές, Παθητικό εκλογικό δικαίωμα, Κωλύματα, Ασυμβίβαστα, Ελεύθερη εντολή, Βουλευτική ασυλία, Ανεύθυνο, Ακαταδίωκτο, Απόρρητο

Κοινοβουλευτική αρχή: έννοια, ιστορική εμφάνιση, η αποτύπωσή της στο ελληνικό Σύνταγμα, οι τρεις εκφάνσεις της στο ελληνικό Σύνταγμα (ψήφος εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνηση, αρχή της δεδηλωμένης, μετέπειτα πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας).

Λέξεις κλειδιά: Κοινοβουλευτική αρχή, Ψήφος εμπιστοσύνης, Αρχή δεδηλωμένης, Πρόταση δυσπιστίας

Αρχή της δεδηλωμένης: έννοια, συνταγματική τυποποίηση, σχέσεις Βουλής & Κυβέρνησης, σχέσεις ΠτΔ & Κυβέρνησης, η ανάδειξη του Πρωθυπουργού, η πλειοψηφική και μειοψηφική εκδοχή σχηματισμού Κυβέρνησης, η εκλογική Κυβέρνηση, η υπηρεσιακή εκλογική Κυβέρνηση, το πρόσωπο του Πρωθυπουργού, η αντικατάσταση του Πρωθυπουργού μονοκομματικής και συμματικής κυβέρνησης.

Λέξεις κλειδιά: Αρχή δεδηλωμένης, Ανάδειξη Πρωθυπουργού, Σχηματισμός Κυβέρνησης, Πλειοψηφική εκδοχή, Μειοψηφική εκδοχή, Εκλογική Κυβέρνηση, Υπηρεσιακή εκλογική Κυβέρνηση, Αντικατάσταση Πρωθυπουργού

Η υπουργική ευθύνη: η κοινοβουλευτική ευθύνη: η εξειδίκευση και οι διακρίσεις της, η νομική ευθύνη: η ποινική (ο ρόλος της Βουλής, η ενδιάμεση διαδικασία, η διαδικασία στο ακροατήριο, οι συμμέτοχοι, η παραγραφή και η αποσβεστική προθεσμία) και η αστική ευθύνη. 

Λέξεις κλειδιά: Υπουργική ευθύνη, Κοινοβουλευτική ευθύνη, Ποινική ευθύνη, Αστική ευθύνη, Παραγραφή, Αποσβεστική προθεσμία

Η απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της: α) η μη χορήγηση ψήφου εμπιστοσύνης, β) η απόρριψη πρότασης εμπιστοσύνης ή αποδοχή πρότασης δυσπιστίας, γ) η παραίτηση της Κυβέρνησης (μονοκομματικής, συνασπισμού κομμάτων), δ) η ατομική παραίτηση Πρωθυπουργού, η διάλυση της Βουλής: α) υποχρεωτική εκ του Συντάγματος (άρθρα 34 παρ. 4 εδ. α’, 41 παρ. 5, 37 παρ. 3 εδ. γ’ Συντ.), β) δυνητική διάλυση (1. Με προεδρική πρωτοβουλία, 2. Με κυβερνητική πρωτοβουλία).

Λέξεις κλειδιά: Απαλλαγή Κυβέρνησης, Ψήφος εμπιστοσύνης, Πρόταση δυσπιστίας, Παραίτηση Κυβέρνησης, Ατομική παραίτηση Πρωθυπουργού, Διάλυση Βουλής, Υποχρεωτική διάλυση, Προεδρική πρωτοβουλία, Κυβερνητική πρωτοβουλία

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ): νομικό status, «ρυθμιστής του πολιτεύματος», προσόντα και κωλύματα εκλογιμότητας, διαδικασία εκλογής (οι ψηφοφορίες, το ζήτημα του δικαστικού ελέγχου της εκλογής του ΠτΔ), τα προεδρικά ασυμβίβαστα, η προεδρική χορηγία, ο όρκος και η έναρξη της προεδρικής θητείας, η λήξη της προεδρικής θητείας, η διαδικασία αναπλήρωσης του ΠτΔ, η περιορισμένη ευθύνη του ΠτΔ, η διαδικασία απόδοσης ποινικής ευθύνης στον ΠτΔ, οι προεδρικές αρμοδιότητες (ρυθμιστικές, διεθνούς παραστάτη, νομοθετικές, εκτελεστικές) και οι αρχές που τις διέπουν (ο κανόνας της προσυπογραφής και η εξαίρεσή του: οι άνευ προσυπογραφής πράξεις του ΠτΔ, ο κανόνας της δημοσιότητας, το τεκμήριο της αναρμοδιότητας).

Λέξεις κλειδιά: Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ), «Ρυθμιστής του πολιτεύματος», Προσόντα εκλογιμότητας, Κωλύματα εκλογιμότητας, Διαδικασία εκλογής, Προεδρικά ασυμβίβαστα, Προεδρική χορηγία, Όρκος, Προεδρική θητεία (έναρξη, λήξη), Αναπλήρωση ΠτΔ, Περιορισμένη ευθύνη ΠτΔ, Ρυθμιστικές αρμοδιότητες, Αρμοδιότητες διεθνούς παραστάτη, Νομοθετικές αρμοδιότητες, Εκτελεστικές αρμοδιότητες, Κανόνας προσυπογραφής, Άνευ προσυπογραφής πράξεις του ΠτΔ, Κανόνας δημοσιότητας, Τεκμήριο αναρμοδιότητας