Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Το παράδειγμα των σχολείων της Θεσσαλονίκης

Διδάσκων: Φούκας Βασίλειος, Λέκτορας

Συνεργάτης ανάπτυξης περιεχομένου: Μενέλαος Χαρ. Τζιφόπουλος

1. α) Εισαγωγή στη θεματική.
    β) Κατανομή εργασιών – Οδηγίες για το project.

2. Τεχνικά χαρακτηριστικά συγγραφής εργασιών.

3. Η Τοπική Ιστορία ως επιστήμη: Εννοιολογική οριοθέτηση, αντικείμενο μελέτης, επιστημολογικές προσεγγίσεις, ζητήματα "παθολογίας".

4. α) Περιοδολόγηση – Ιστορική Επισκόπηση (με παραδείγματα).
    β) Μικρο-ιστορία και Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία.

5. Η Τοπική Ιστορία στην ελληνική εκπαίδευση κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού και τις αρχές του 21ου αιώνα.

6,7. Δημόσια σχολεία αρρένων.

8-10. Δημόσια σχολεία θηλέων.

11. Ιδιωτικά σχολεία.

12,13. Ξένα σχολεία.

Οι επιμέρους στόχοι του σεμιναρίου μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:

1. Να γνωρίσουν την Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία της πόλης τόσο σε θεωρητικό πλαίσιο όσο και σε επίπεδο εφαρμογών. 
2. Να προσεγγίσουν ερευνητικά την Τοπική ιστορία. 
3. Να γνωρίσουν την ιστορία των σχολείων και των εκπαιδευτικών της πόλης μέσα από τη μελέτη αρχειακού υλικού και πηγών. 
4. Να επισκεφτούν φορείς και ιστορικά αρχεία της πόλης. 
5. Να σχεδιάσουν και να παρουσιάσουν μία μικρής κλίμακας έρευνα.

Δεν υπάρχουν

1. Τερζής & Σ. Ζιώγου (επιμ.), Η εκπαίδευση στη Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία. Πρώτη προσέγγιση και απογραφή, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1997.
2. Χ. Χαρίτος, Όψεις Τοπικής Ιστορίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας 2009. 

Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία

1. Αναστασιάδη, Μ. (2008), Θεσσαλονίκη 1830-1912. Μια μητρόπολη την εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, μτφρ. Β. Πατσόγιαννης, Αθήνα: «Εστία».
2. Βαϊνά, Μ. (1997), Θεωρητικό πλαίσιο διδακτικής της Τοπικής Ιστορίας για τον Εικοστό Πρώτο αιώνα, Αθήνα: Gutenberg.
3. Γούναρης, Β. (1997), «Θεσσαλονίκη, 1830-1912: Ιστορία, Οικονομία και Κοινωνία», στο: Ι. Κ. Χασιώτης (επιμ.), Τοις αγαθοίς βασιλεύουσα. Θεσσαλονίκη Ιστορία και Πολιτισμός, τόμ. Α΄, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ. 156-175.
4. Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (2006), Θεσσαλονίκης Εκπαιδευτικά 19ος & 20ός αιώνας, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης
5. Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (επιμ.) (2010), Οι εκπαιδευτικοί γράφουν και μιλούν για την ιστορία των σχολείων της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης.
6. (1986), Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912, Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης.
7. Ιερεμιάδου, Φ. (2008), Η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση, Θεσσαλονίκη: Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Εργασία, Φιλοσοφική Σχολή, Τομέας Παιδαγωγικής.
8. Κυρίτσης, Δ. & Φούκας, Β. (2010), Διερευνώντας την Τοπική Ιστορία της Θεσσαλονίκης: Απόψεις, στάσεις και γνωστικό επίπεδο μαθητών/τριών και η επίδραση της οικογένειας και του σχολείου στη διαμόρφωσή τους, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης.
9. Λεοντσίνης, Γ. (1996), Διδακτικής της Ιστορίας. Γενική και Τοπική Ιστορία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αθήνα.
10. Λεοντσίνης, Γ. & Ρεπούση, Μ. (2001), Η Τοπική Ιστορία ως πεδίο σπουδής στο πλαίσιο της σχολικής παιδείας, Αθήνα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ο.Ε.Δ.Β.
11. Πετρίδης, Π. (1997), «Θεσσαλονίκη, 1912-1940: Πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις», στο: Ι. Κ. Χασιώτης (επιμ.), Τοις αγαθοίς βασιλεύουσα. Θεσσαλονίκη Ιστορία και Πολιτισμός, τόμ. Α΄, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ. 180-197.
12. Τερζής, Ν. Π. (1997), «Η εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη: Η νεότερη και σύγχρονη περίοδος», στο: Ι. Κ. Χασιώτης (επιμ.), Τοις αγαθοίς βασιλεύουσα. Θεσσαλονίκη Ιστορία και Πολιτισμός, τόμ. Β΄, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ. 260-275.
13. Τερζής, Ν. Π. & Ζιώγου, Σ. (επιμ.) (1993) Τα Ελληνικά Σχολεία στη Θεσσαλονίκη κατά τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη: Κ.Ι.Θ.
14. Τερζής, Ν. Π. & Ζιώγου, Σ. (επιμ.) (1997) Η εκπαίδευση στη Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία. Πρώτη προσέγγιση και απογραφή, Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
15. Τζήκας, Χ. (επιμ.) (2009), Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Δάσκαλοι και δασκάλες μιλούν για την ιστορία των σχολείων τους, Πρακτικά Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
16. Χαρίτος, Χ. (2009), Όψεις Τοπικής Ιστορίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
17. Χεκίμογλου, Ευάγ. (1997), «Θεσσαλονίκη, 1912-1940: Οικονομικές εξελίξεις», στο: Ι. Κ. Χασιώτης (επιμ.), Τοις αγαθοίς βασιλεύουσα. Θεσσαλονίκη Ιστορία και Πολιτισμός, τόμ. Α΄, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ. 198-231.
18. Χουρδάκης, Α. (2009), «Τοπική Ιστορία και μικροϊστορία. Μια πρόκληση για τον σύγχρονο δάσκαλο», σσ. 27-35, στο Χ. Τζήκας (Ed.), Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Δάσκαλοι και δασκάλες μιλούν για την ιστορία των σχολείων τους, Πρακτικά Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
19. Χουρδάκης, Α. (2011), «Η μικροϊστορική προσέγγιση στην εκπαίδευση και το "μικροκείμενο"», στο: Σ. Μπουζάκης (επιμ.), Πανόραμα Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Όψεις και Απόψεις, τόμ. Α΄, Αθήνα: Gutenberg, σσ. 43-57.