Κοινωνία και Τρόφιμα

• Κοινωνιολογία του τροφίμου: εισαγωγή σε κοινωνιολογικές θεωρίες που χρησιμοποιούνται για τα τρόφιμα αλλά και ιστορική εξέλιξη των κοινωνιών με βάση τους τρόπους εξασφάλισης της τροφής τους
• Διατροφικά πρότυπα και κοινωνικές ομάδες: Ορισμός της υγείας, Μεσογειακή Διατροφή,  κουζίνες των λαών, διατροφικές συνήθειες των μεταναστών, κοινωνικές τάξεις και πρόσβαση στα τρόφιμα
• Εντοπιότητα και ιδιοτυπία τροφίμων: αναφορά στα τοπικά τρόφιμα και στα τρόφιμα ποιότητας και γεωγραφικής ένδειξης στο πλαίσιο των νέων κοινωνικών προσδοκιών και κοινωνικών κατασκευών. Συμβολικές αξίες του τροφίμου.
• Τροφομίλια και Τοπικά συστήματα τροφίμων: η παγκόσμια ανησυχία για τη σημερινή κατάσταση του αγροτο-διατροφικού  συστήματος έχει προκαλέσει την εμφάνιση κινημάτων και εναλλακτικών συστημάτων παραγωγής και διάθεσης τροφίμων, τα οποία εκτιμάται ότι μπορούν να συμβάλλουν αφενός στην επισιτιστική ασφάλεια και αφετέρου στη μείωση της κοινωνικής, οικονομικής και γεωγραφικής απόστασης μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών όπως για παράδειγμα το κίνημα των «food miles»- Τροφομίλια. Αναλύονται τα οφέλη των τοπικών συστημάτων παραγωγής
• Σπατάλη τροφίμων: στις σύγχρονες κοινωνίες του Δυτικού Κόσμου περισσότερο από το ένα τρίτο της γεωργικής παραγωγής απορρίπτεται και πετιέται ήδη από το στάδιο της συγκομιδής. Η σπατάλη τροφίμων (food wastage) χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, την απώλεια τροφίμων (food loss) και το πεταμένο φαγητό (food waste). Οι συνέπειες είναι τεράστιες στην κοινωνία, στην οικονομία και το περιβάλλον.
• Επισιτιστική κυριαρχία και Κινήματα τροφίμων: Δεν μπορούμε να έχουμε ασφάλεια τροφίμων χωρίς επισιτιστική κυριαρχία δηλαδή χωρίς να εξασφαλίσουμε το δικαίωμα των ανθρώπων να καθορίζουν το φαγητό, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία σε αντίθεση από τη σημερινή εξάρτηση στις παγκόσμιες δυνάμεις της αγοράς.
• Αστική Γεωργία και κοινωνική ένταξη:   αν και σχήμα οξύμωρο η αστική γεωργία κερδίζει σήμερα έδαφος σε πολλές περιοχές του πλανήτη είτε ως γεωργία επιβίωσης και κοινωνικής ενσωμάτωσης σε περιόδους κρίσης είτε ως γεωργία του ελεύθερου χρόνου και της αναψυχής στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις. Περιγράφονται τα κίνητρα των αστών που αποφασίζουν να ασχοληθούν με την αστική γεωργία αλλά και οι βιωματικές τους εμπειρίες.

Διδάσκοντες: Παρταλίδου Μαρία (Λέκτορας), ‘Ολγα Ιακωβίδου (Καθηγήτρια)

Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Αλεμπάκη Μαρία

Αντικειμενικός στόχος του μαθήματος  είναι να είναι σε θέση ο/η φοιτητής / φοιτήτρια να γνωρίζει και να κατανοεί τις δυναμικές και την πολυπλοκότητα των ζητημάτων που αφορούν στην πρόσβαση στα τρόφιμα (ειδικά των αστών). Να μπορεί να αναγνωρίζει την επιρροή κοινωνικών, πολιτικών ,  πολιτισμικών παραγόντων στη σχέση των  ανθρώπων με τα τρόφιμα.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος θα πρέπει να είναι σε θέση να απαντά σε ερωτήματα όπως:

• πώς έχουμε πρόσβαση στα τρόφιμα,
• πώς μοιραζόμαστε τα τρόφιμα
• πως αποδίδουμε νοήματα
• πόσο συνδεδεμένοι είμαστε ή όχι με τους τοπικού παραγωγούς  κ.α.

Κανένα

• Ανθοπούλου, Θ. Επιμ. (2013). Συλλογικός τόμος: Περί εντοπιότητας και ιδιοτυπίας των τροφίμων. Μια εδαφική προσέγγιση της ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, Παπαζήσης, Αθήνα.
• Fonte, M. and Papadopoulos, A.G. (eds) (2010) Naming Food after places. Food Relocalisation and Knowledge Dynamics in rural Development. Perspectives on Rural Policy and Planning. Ashgate.

Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία:

• Delisle, H., Vioque, J. and Gil, G. (2009). Dietary patterns and quality in West-African immigrants in Madrid. Nutrition Journal, 8:3 http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1475-2891-8-3.pdf
• Hughes, M. και Kroehler, J.C. (2007) Κοινωνιολογία. Οι Βασικές έννοιες. Εισαγωγή και Επιστ. Επιμ. Ιωσηφίδης Θ. Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, Αθήνα.
• Κοβάνη, Ε. (2013). Διατροφικά κάτοπτρα. Σε αναζήτηση της ποιότητας, Στον συλλογικό τόμο: Περί εντοπιότητας και ιδιοτυπίας των τροφίμων. Μια εδαφική προσέγγιση της ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, επιμ. Θ. Ανθοπούλου, Παπαζήσης, Αθήνα.
• Μύσνικ, Ζ.  (2010). Τροφές και Ποίηση. Eπιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 132-133, B´- Γ´, σελ. 197-210.
• Μαζουαγιέ, Μ. και Ρουντάρ, Λ. (2005). Ιστορία των γεωργιών του κόσμου. Από τη νεολιθική εποχή στη σύγχρονη κρίση. Μετάφ. Ροδοπούλου, Β., ΕΞΑΝΤΑΣ, Αθήνα.
• Montanari, M. (1997). Πείνα και αφθονία στην Ευρώπη. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Αθήνα.