Περιεχόμενο μαθήματος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
- Γνωριμία, (προ)επισκόπηση, απαιτήσεις.
Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
- Ιστορική διερεύνηση των μετακινήσεων στην Ελλάδα.
- Μετανάστες/τριες στην Ελλάδα.
- Έλληνες σε άλλες χώρες.
- Οι μειονότητες & τα δικαιώματά τους στο σύγχρονο κόσμο.
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
- Τι είναι και πώς δημιουργείται ο ρατσισμός;
- Ιστορία του ρατσισμού ως θεωρία και ως πολιτική.
- Ρατσισμός & εκπαίδευση.
ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
- Πολιτισμικό περιβάλλον & εκπαίδευση.
- Ορισμοί της Διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.
- Η διαπολιτισμική εκπαίδευση στην Ελλάδα.
- Η διαπολιτισμική εκπαίδευσης στην Ευρώπη, ΗΠΑ.
ΣΕΞΙΣΜΟΣ
- Ανασκόπηση των «επιστημονικών» θεωριών για την κατωτερότητα των γυναικών.
- Ερμηνείες της διαφορετικής θέσης των φύλων στην κοινωνία.
- Ο σεξισμός ως ιδεολογία και ως πράξη.
- Φανερός και κρυφός σεξισμός.
- Ο καθημερινός σεξισμός.
- Σεξισμός στα σχολικά βιβλία και βοηθήματα.
- Σεξισμός στις σχολικές πρακτικές.
Η ύλη του μαθήματος μπορεί να τροποποιηθεί, ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις.
Διδάσκοντες
Διδάσκων: Δημήτριος Ζάχος, Λέκτορας
Βιογραφικό: http://users.auth.gr/~dimzachos/identity.htm
Συνεργάτης Ανάπτυξης Περιεχομένου: Θεοδώρα Κερμανίδου
Μαθησιακοί στόχοι
Α. Γνώσεις:
Μετά το μάθημα οι φοιτητές/τριες αναμένεται:
- Να έχουν εξοικειωθεί με την προβληματική που αφορά στα ζητήματα του Ρατσισμού, του σεξισμού, έτσι ώστε να κατανοούν και να αξιολογούν τα διαφορετικά περιεχόμενα που δίδονται στις έννοιες αυτές.
- Να αναγνωρίζουν τα φαινόμενα των στερεότυπων, των διακρίσεων, της καταπίεσης & του ρατσισμού έτσι ώστε να αντιπαλεύουν τις επιπτώσεις τους στο σχολείο & στην κοινωνία.
- Να είναι σε θέση να διερευνήσουν τη σχέση μεταξύ του ρατσισμού και των άλλων διαστάσεων των κοινωνικών ανισοτήτων (τάξη, εθνικότητα/εθνότητα, φύλο).
- Να μπορούν να αξιολογούν κριτικά τις επιδράσεις των πολιτικών, καθώς και των καθημερινών αντιλήψεων, στάσεων και πρακτικών στη σχολική επιτυχία /αποτυχία των «διαφορετικών» μαθητριών/ών.
Β. Δεξιότητες, Ικανότητες:
- Να ολοκληρώσουν την κριτική μελέτη μιας σειράς άρθρων & βιβλίων της σχετικής επιστημονικής περιοχής.
- Να μπορούν να στηρίζουν και να αναπτύσσουν τεκμηριωμένες, επιστημονικές απόψεις.
- Να μπορούν να ασκούν κριτική στις προσεγγίσεις / θεωρήσεις / θεωρίες που αφορούν στα ζητήματα του ρατσισμού, του σεξισμού και της διαφορετικότητας.
- Να υποστηρίζουν τη θέση ότι όλοι/ες οι μαθητές/τριες έχουν δικαίωμα σε μια ποιοτική εκπαίδευση.
- Να αναγνωρίζουν τις συνθήκες που καθορίζουν την εκπαίδευση των διαφορετικών ατόμων και ομάδων.
- Να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τη διαπολιτισμική προσέγγιση στην καθημερινή τους διδακτική πράξη.
Ομάδα στόχος
Οι φοιτητές του τμήματος, αλλά και όποιος/α άλλος/η ενδιαφέρεται. Τα ακαδημαϊκά μαθήματα είναι ανοιχτά.
Προαπαιτούμενα
Στο μάθημα αυτό δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα.
Προτεινόμενα συγγράμματα
- Ζάχος Δημήτρης (2014). Επίκαιρα Θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη: Ιωάννης Αρχ. Χαρπαντίδης (ID 41954511).
- Τσιάκαλος Γιώργος (2009). Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο (ID 12891076).
Βιβλιογραφία
α) Στα ελληνικά:
- Balibar, E., Έρευνες πάνω στον εθνικισμό και το ρατσισμό, Θέσεις, τ. 25, 1988, όπως παρατίθεται στο: http://www.theseis.gr ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2006.
- Balibar, E., Racism and Nationalism. In: Balibar E. & Wallerstein, I., (eds), Race, Nation, Class: Ambiguous Identities, Verso, London 1991, pp. 37–68.
- Βεργίδης, Δ., Νεορατσισμός και σχολείο - η περίπτωση των Τσιγγανοπαίδων, Σύγχρονη Εκπαίδευση, τ. 81, Αθήνα 1995, σελ. 51-62.
- Bullivant, B., Προς μια ριζοσπαστική πολυπολιτισμικότητα: Ανάλυση των τάσεων στο Αναλυτικό πρόγραμμα και στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, στο: Modgil, S., Verma, G., Mallick, K., Modgil, C., Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση, Προβληματισμοί – Προοπτικές, ελληνικά γράμματα, Αθήνα 1997, σελ. 65-88.
- Γκόβαρης, Χ., Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Ατραπός, Αθήνα 2004.
- Δαμανάκης, Μ., Η Εκπαίδευση των Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών στην Ελλάδα. Διαπολιτισμική Προσέγγιση, Gutenberg, Αθήνα 1997.
- Ζάχος, Θ. Δ., Η συμβολή των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων: δυνατότητες και περιορισμοί, στo: Χατζηθεοδωρίδης, Β., Γεωργιάδης, Ν. & Δεμίρογλου, Π., Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Εταιρείας Επιστημών Αγωγής Δράμας «Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις στην εκπαιδευτική πραγματικότητα», Δράμα 2006, σελ. 309-319.
- Ζάχος, Δ., Εκπαίδευση και Χειραφέτηση, Η υπέρβαση του κοινωνικού αποκλεισμού στο Φλάμπουρο, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο 2007.
- Ζάχος, Θ. Δ., Η αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών προβλημάτων των μαθητών/τριών από διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον, στο: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Μπότσαρη Ε. (επιμ.), Θέματα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης για Νεοδιόριστους Εκπαιδευτικούς, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2007γ, σελ. 144-158.
- Καλλίνικος, Α., Ρατσισμός: Τι είναι και πως παλεύεται, Εργατική Δημοκρατία, Αθήνα 1999.
- Κοφτερού, Π. Α. & Ζάχος, Θ. Δ., Οι αντιλήψεις των μόνων μητέρων μεταναστριών της Θεσσαλονίκης για εκπαίδευση των παιδιών τους, Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, τ. 52, 2008, σελ. 137-166.
- Νικολάου, Γ., Δίγλωσσα προγράμματα σπουδών: Τυπολογία και επιστημονικός διάλογος σχετικά με τη σκοπιμότητα εφαρμογής τους, Επιστημονική Βήμα του Δασκάλου, τ. 21, 2003, σελ. 65-78.
- Τρέσσου, Ε., Αποκλεισμός ειδικών ομάδων από την εκπαίδευση και μέσω της εκπαίδευσης. Ποιες ομάδες κινδυνεύουν περισσότερο, στο: Εταιρεία Πολιτικού Προβληματισμού «Νίκος Πουλαντζάς» και Συμβούλιο της Ευρώπης - Σπανού, Ε., (επιμ.), Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999, σελ. 241-250.
- Τσιάκαλος, Γ., Κοινωνικός Αποκλεισμός: Ορισμοί, Πλαίσιο και Σημασία, στο: Κέντρο Μορφολογίας και Κοινωνικής Πολιτικής - Κασιμάτη, Κ., (επιμ.), Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Gutenberg, Αθήνα 1998, σελ. 39-65.
- Τσιάκαλος, Γ., Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000.
- Τσιάκαλος, Γ., Ρατσισμός και «ξενοφοβία» στον ελληνικό δημόσιο λόγο – Μερικές διαπιστώσεις, Εποχή, 25-11-2001.
- Τσιάκαλος, Γ., Απέναντι στα εργαστήρια του ρατσισμού, Τυπωθήτω, Αθήνα 2006.
β) Ξενόγλωσση:
- Allport, G., The Nature of Prejudice, Basic Books, New York 1979.
- Anyon, J., Dumas, M., Linville, D., Nolan, K., Perez, M., Tuck, E. & Weiss J., Theory and Educational Research, Routledge, New York 2008.
- Barker, M., The New Racism, Junction, London 1981.
- Bonnett, A., Anti-racism as a radical educational ideology in London and Tyneside, Oxford Review of Education, Vol. 16, No 2, 1990, pp. 255-267.
- Bonnett, A. & Carrington, B., Constructions of anti-racist education in Britain and Canada, Comparative Education, Vol. 32 No 3, 1996, pp: 271-288.
- Brandt, G. L., The realization of anti-racist teaching, The Falmer Press, Lewes 1986.
- Campbell, J. K., Honour, Family and Patrtonage, A Study of Institutions and Moral Values in a Greek Mountain Community, Oxford University Press, Oxford 1976.
- Carr, W., For Education, Open University Press, Buckingham 1998.
- Castells, M., Immigrants Workers and Class Struggles in Advanced Capitalism: the Western European Experience, Politics and Society, Vol. 5, 1975, pp. 33-66.
- Castles, S., Miller, M., The Αge of Migration, The Guilford Press, USA, 1998.
- Cole, M., ‘Brutal and stinking’ and ‘difficult to handle’: the historical and contemporary manifestations of racialisation, institutional racism, and schooling in Britain, Race Ethnicity and Education, Vol. 7, No. 1, March 2004, pp. 35-56.
- Dei, G. J. S., Knowledge and politics of social change: the implication of anti-racism, British Journal of Sociology of Education, Vol. 20, No 3, 1999, pp. 395 - 409.
- Harper, D., Small N’s and community case studies, in: Ragin, C. & Becker, H., What is a Case? Exploring the Foundations of Social Inquiry, Cambridge University Press, Cambridge 1992, pp. 139-158.
- Fay, B., Critical Social Science, Liberation and its Limits, Cornell University Press, New York 1987.
- Fleras, Α. & Elliott, J. L., The 'Nations Within': Aboriginal-State Relations in Canada, the United States, and New Zealand, Oxford University Press, Oxford 1992.
- Gillborn, D., ‘Race’, Ethnicity & Education, Routledge Falmer, London 2002.
- Giroux, H., Critical Theory and the Politics of Culture and Voice, in: Sherman, R. & Webb, R. (ed), Qualitative research in education: Focus & Methods, The Falmer Press, Sussex 1988, pp. 190-210.
- Kennendy, R., On Racial Integration, Dissent, Vol. 43, 1996, pp. 47-52.
- Kincheloe, J.L. & Steinberg, S. R., Changing Multiculturalism, Open University Press, Buckingham 1977.
- Lehmann, T., From Conflict Theory to Conflict Methodology: An Emerging Paradigm for Sociology, Sociological Inquiry, Vol. 44, No 1, 2007, pp. 15-28.
- Majors, R., Gillborn, D. & Swell, T., The exclusion of Black children: implications for a racialised perspective, in: Majors, R. (ed.), Educating Our Black Children, Routledge Falmer, London 2001.
- Makedo, D. Bartolome, L., Dancing with Bigotry, Beyond the Politics of Tolerance, Palgrave 2001.
- Mansfield, E. & Kehoe, J., A Critical Examination of Anti-Racist Education, Canadian Journal of Education, Vol. 19, No 4, 1994, pp. 418-430.
- May, S., Introduction: Towards Critical Multiculturalism, in: May, S. (Ed.), Critical multiculturalism: Rethinking multicultural and antiracist education, The Falmer Press, London 1999, pp. 11-41.
- McLaren, P., White Terror and Oppositional Agency: Towards a Critical Multiculturalism, in: Sleeter, C. E. & and McLaren, P. L., Multicultural Education, Critical Pedagogy, and the Politics of Difference, State University of New York Press, Albany, NY, 1995, pp. 33-70.
- Miles, R., Racism, Routledge, London 1989.
- Miles, M. & Huberman, M., Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Sage, Thousand Oaks 1994.
- Nikolinakos, M., Notes on an Economic Theory of Racism, Race, Vol. XIV, No 4, 1973, pp. 335-381.
- Ogbu, J., Minority education and caste: The American system in cross‑cultural perspective, Academic Press, New York 1978.
- Ogbu, J., Variability in minority school performance: A problem in search of an explanation, Anthropology and Education Quarterly, Vol. 18, 1987, pp. 312-334.
- Ryan, J., Experiencing urban education: The adjustment of Native students to the out of school demands of a post-secondary education program, Canadian Journal of Native Studies, Vol. 15, No 2, 1995, pp. 211-230.
- Simpson, G. & Yinger, M. Racial and cultural minorities: Αn analysis of prejudice and discrimination, Plenum Press, New York 1985.
- Sarup, M., Education and the Ideologies of Racism, Trentham Books, England 1991.
- Troyna, B., Beyond Multiculturalism: Towards the Enactment of Anti-Racist Education in Policy, Provision and Pedagogy, Oxford Review of Education, Vol. 13, No 3, 1987, pp. 307-320.
- Troyna, B., & Hatcher, R., Racist incidents in schools: a framework for analysis, Journal of Education Policy, Vοl. 6, Nο 1, 1991, pp. 17-31.
- Van Dijk, T., Racist discourse, in: Cashmore, E. (Ed.) Encyclopedia of race and ethnic studies, Routledge, London 2004, pp. 351–355.
- Zachos, D., Roma, Egalitarianism and School Integration: The Case of Flampouro, Journal for Critical Education Policy Studies, Vol. 4, No. 2, 2006, παρατίθεται στο: http://www.jceps.com, ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2006.
- Zachos, D., Citizenship, Ethnicity and Education in Modern Greece, Journal of Modern Greek Studies, Vol. 27, No. 1, 2009, pp. 131-155.