Αντιρατσιστική, αντισεξιστική και διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στην ενότητα αυτή γίνεται διαπραγμάτευση του φαινομένου του ρατσισμού.

Όπως και με άλλες έννοιες των κοινωνικών επιστημών, δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με τα περιεχόμενα του ρατσισμού. Σαν επακόλουθο υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις, πολιτικές και πρακτικές αντιμετώπισής των εκδηλώσεων του φαινόμενου στο σχολείο.

Στον ειδικό για το ρατσισμό λόγο, ένα πρώτο ζήτημα που προκύπτει έχει να κάνει με την ορολογία, δηλαδή με τη γλώσσα που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των εκφάνσεων και των εκδηλώσεών του, η οποία είναι κατά ένα μεγάλο μέρος κατασκευασμένη από τον ίδιο το ρατσισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κυριαρχίας της ρατσιστικής ορολογίας αποτελεί η ευρεία χρήση -από το «κοινό», από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά και από κοινωνικούς επιστήμονες- της «φυλής», παρότι «η έννοια αυτή για το σύνολο των κοινωνικών επιστημών θεωρείται αντιεπιστημονική και ιδεολογική» (Miles, 1989).

Ρατσισμός είναι λέξεις ή πρακτικές ή συμπεριφορές, οι οποίες φέρνουν σε μειονεκτική θέση ανθρώπους εξαιτίας του χρώματός τους, της κουλτούρας τους ή της εθνοτικής τους καταγωγής. Στις πλέον λεπτές του αποχρώσεις είναι το ίδιο καταστροφικός όπως και στις φανερές.

Ο ρατσισμός δεν είναι πρόβλημα του 21ου αιώνα. Κάποια φαινόμενα αποκλεισμού και κοινωνικών διακρίσεων έχουν εμφανιστεί διαχρονικά σε αρκετές κοινωνίες.

Σήμερα στο ρατσισμό συμπεριλαμβάνονται:

Πρώτον, ο «φυλετικός» ρατσισμός. Δεύτερον, ο κοινωνικός ρατσισμός (ανάλογα με την κοινωνική τάξη, τη μόρφωση, την εθνικότητα κλπ.). Τρίτον, ο σεξισμός (ανισορροπία δύναμης υπέρ των ανδρών σε βάρος των γυναικών). Τέταρτον, ο ρατσισμός έναντι των ομοφυλόφιλων. Πέμπτον, ο ρατσισμός έναντι των νέων. Έκτο, ο ρατσισμός κατά θρησκευτικών ομάδων όπως οι Εβραίοι (αντισημιτισμός) ή οι μουσουλμάνοι κ.α.

Σύμφωνα με τον Allport (1979), ο ρατσισμός εκδηλώνεται σε πέντε διαφορετικά στάδια «αρνητικής αντιμετώπισης» των «διαφορετικών» ανθρώπων:

1. Λεκτική επίθεση.
2. Αποφυγή, απομόνωση και γκετοποίηση.
3. Διακρίσεις, όπως στέρηση δικαιωμάτων.
4. Σωματική επίθεση.
5. Γενοκτονία.

Λέξεις Κλειδιά: ρατσισμός, παλιότερες μορφές διακρίσεων, εκδήλωση ρατσισμού